Η κρυοσυντήρηση (ή κατάψυξη) ωαρίων είναι μια μέθοδος που επιτρέπει στις γυναίκες να παρατείνουν τη γονιμότητά τους, διατηρώντας τα ωάριά τους για μελλοντική χρήση. Είναι μια σημαντική επιλογή για τις γυναίκες που επιθυμούν να καθυστερήσουν τη μητρότητα για προσωπικούς, κοινωνικούς, επαγγελματικούς ή ιατρικούς λόγους. Όταν ιατρικοί λόγοι επιβάλλουν την κρυοσυντήρηση ωαρίων θεωρείται πράξη προληπτικής ιατρικής. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που πρέπει να γνωρίζει η γυναίκα για να προχωρά σε υπεύθυνες επιλογές είναι πως η κρυοσυντήρηση ωαρίων είναι καλό να γίνεται σε πιο μικρή ηλικία, όπως αποκαλύπτουν οι σχετικές μελέτες.
Είναι εντυπωσιακά τα ποσοστά εγκυμοσύνης και γεννήσεων που επιτυγχάνονται με κρυοσυντηρημένα ωάρια μετά την απόψυξή τους. Όμως, σύμφωνα με την πρώτη ανασκόπηση της παγκόσμιας βιβλιογραφίας των αποτελεσμάτων σε γυναίκες που προέβησαν σε κατάψυξη ωαρίων για κοινωνικούς λόγους, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η απόφαση να λαμβάνεται και να υλοποιείται σε σχετικά νέα ηλικία και να καταψύχονται τουλάχιστον 15 ωάρια.
Οι διάφορες μελέτες που έχουν διεξαχθεί μέχρι σήμερα αναφέρουν ότι η μέση ηλικία των γυναικών που προβαίνουν σε κρυοσυντήρηση ωαρίων είναι 37 ετών. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας συστήνει την κατάψυξη ωαρίων πριν από την ηλικία των 35 ετών, όταν η πιθανότητα γέννησης ενός ζωντανού απογόνου μετά από την απόψυξη φτάνει έως και το 75%.
Η αναβολή της μητρότητας και η πιθανότητα ακούσιας ατεκνίας
«Τα τελευταία 50 χρόνια η εδραίωση των γυναικών στην αγορά εργασίας έχει οδηγήσει στην αύξηση της ηλικίας τεκνοποίησης. Εκτός από τις επαγγελματικές υποχρεώσεις, η αναβολή της μητρότητας συχνά οφείλεται σε κοινωνικές απαιτήσεις και προσωπικές επιλογές, όπως η επιθυμία για ελευθερία και η έλλειψη κατάλληλου συντρόφου.
Ωστόσο, όσο μεγαλύτερες είναι οι γυναίκες όταν επιχειρούν να συλλάβουν, τόσο μειωμένα είναι τα απόθεμα των ωοθηκών και η ποιότητα των ωαρίων. Επομένως, η τάση της αναβολής της μητρότητας για «κοινωνικούς» λόγους αυξάνει την πιθανότητα ακούσιας ατεκνίας», επισημαίνει ο Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος, Δρ. Ηλίας Μεταξάς.
Η ψυχολογική επιβάρυνση για τη γυναίκα
«Τελικά η αδυναμία απόκτησης παιδιών επιβαρύνει ψυχολογικά τη γυναίκα, προκαλώντας άγχος και κατάθλιψη. Μελέτες έχουν αποδείξει ότι νιώθουν ενοχές και βιώνουν στιγματισμό σε κάποιες κοινωνίες. Συχνά, δεν ενδιαφέρονται να συνάπτουν ερωτικές σχέσεις και, γενικά, έχουν μειωμένη ψυχική ευεξία. Συγκρινόμενες, μάλιστα, με σοβαρές σωματικές νόσους, όπως ο καρκίνος, οι ψυχολογικές επιπτώσεις της υπογονιμότητας έχει βρεθεί ότι είναι παρόμοιες!», προσθέτει.
Τεχνολογική εξέλιξη και αναπαραγωγική «αυτονομία»
Οι τεχνολογίες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής αποτελούν το μέσο για αναπαραγωγική «αυτονομία», επιτρέποντας την ικανότητα καθυστέρησης της τεκνοποίησης και τη διατήρηση της δυνατότητας ύπαρξης βιολογικής σχέσης με τους απογόνους. Μια τέτοια είναι και η κρυοσυντήρηση (κατάψυξη) ωαρίων που γίνεται όλο και πιο δημοφιλής παγκοσμίως.
Τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη καταγράφεται σημαντική αύξηση στον αριθμό των κύκλων κρυοσυντήρησης ωαρίων την τελευταία δεκαετία. Για παράδειγμα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, έχει αναφερθεί αύξηση 460% στους κύκλους κρυοσυντήρησης ωαρίων μεταξύ 2010 και 2016. Ομοίως, αύξηση 880% και 507% μεταξύ 2010 και 2015 στις ΗΠΑ και στην Αυστραλία – Νέα Ζηλανδία, αντίστοιχα. Στην Ελλάδα, δεν υπάρχει επίσημο μητρώο δεδομένων και, κατά συνέπεια, δεν υπάρχουν διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία.
Η υαλοποίηση ωαρίων
Οι εξελίξεις στις τεχνικές κρυοσυντήρησης, ιδιαίτερα η υαλοποίηση ωαρίων, οδήγησαν σε αξιοσημείωτες βελτιώσεις στην αποτελεσματικότητα της κρυοσυντήρησης, στην επιβίωση των ωαρίων μετά την απόψυξη, στη γονιμοποίηση και στα ποσοστά εγκυμοσύνης, και επομένως σε ευρεία αποδοχή και εφαρμογή αυτής της αναπαραγωγικής επιλογής.
Ο καθοριστικός ρόλος της ηλικίας στη γονιμότητα της γυναίκας
Πολυάριθμες, όμως, μελέτες έχουν υποδείξει, με συνέπεια, δύο βασικές παρανοήσεις σχετικά με τη γονιμότητα των γυναικών:
· υποτιμούν τον καθοριστικό ρόλο της ηλικίας στη γονιμότητα και
· υπερεκτιμούν την ικανότητα των τεχνολογιών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής να μειώνουν την πτώση της γόνιμης ηλικίας για τις μεγαλύτερες γυναίκες.
Επιπλέον, αρκετές επηρεάζονται από τα μέσα ενημέρωσης που προβάλλουν περιπτώσεις διασήμων γυναικών μεγαλύτερης ηλικίας που έχουν επιτυχημένες εγκυμοσύνες και τοκετούς.
Αλλά δεν υπολογίζουν τους κινδύνους. Οι εγκυμοσύνες μετά τα 40 έτη είναι πιθανότερο να προκαλέσουν επιπλοκές, πρόωρους τοκετούς και παρεμβάσεις κατά τη γέννηση, αλλά 8 στις 10 γυναίκες αποδέχονται αυτόν τον κίνδυνο, προκειμένου να αποκτήσουν παιδί σε πιο κατάλληλη στιγμή της ζωής τους. Εννέα στις δέκα γυναίκες που προχωρούν σε κατάψυξη ωαρίων δεν μετανιώνουν για την απόφασή τους.
Πραγματοποιήθηκε μία σχετική ανασκόπηση για να εξετάσει λεπτομερώς τη δημοσιευμένη βιβλιογραφία και να συγκρίνει τα αποτελέσματα με αυτά της μελέτης που διενεργήθηκε για την αξιολόγηση των γεννήσεων ζώντων παιδιών μετά την απόψυξη των ωαρίων σε γυναίκες που είχαν υποβληθεί σε κατάψυξη ωαρίων στο Guy’s Hospital για κοινωνικούς λόγους.
Βρέθηκε ότι το ποσοστό ζωντανών γεννήσεων ανά κύκλο απόψυξης ωαρίων ήταν διπλάσιο σε γυναίκες ηλικίας κάτω των 38 ετών, σε σύγκριση με γυναίκες 38 ετών και άνω. Από τα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν στο Journal of Clinical Medicine, φάνηκε, επίσης, ότι το ποσοστό επιβίωσης ωαρίων ανά απόψυξη ωαρίου, υπολογίστηκε ότι είναι περίπου 80%.
«Η κατάψυξη ωαρίων θεωρείται πράξη προληπτικής ιατρικής και επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες που επιλέγουν αυτή τη μέθοδο είναι επαγγελματικά επιτυχημένες, οικονομικά ανεξάρτητες και πιο μορφωμένες.
Πέρα από τους κοινωνικούς λόγους, η κρυοσυντήρηση επιλέγεται συχνά και για ιατρικούς. Η κατάψυξη ωαρίων είναι μια πολύτιμη επιλογή για γυναίκες που αντιμετωπίζουν παθήσεις ή υποβάλλονται σε θεραπείες που μπορεί να βλάψουν τα αναπαραγωγικά τους όργανα και να θέσουν σε κίνδυνο τη γονιμότητά τους, όπως και για εκείνες που έχουν οικογενειακό ιστορικό πρόωρης εμμηνόπαυσης. Όταν η κατάψυξη των ωαρίων προηγείται, διατηρούν το δυναμικό της γονιμότητάς τους και έχουν την πιθανότητα να αποκτήσουν στο μέλλον βιολογικά παιδιά, δεδομένου ότι τα κρυοσυντηρημένα ωάρια μπορούν να διατηρηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς να διακυβεύεται η ποιότητα ή η βιωσιμότητά τους. Αρκεί να αποθηκεύονται σε υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις με αυστηρά πρότυπα.
Ως διαδικασία είναι απλή και τα μωρά που γεννιούνται δεν αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο βλάβης ή ανωμαλίας, ούτε η ίδια η εγκυμοσύνη διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο επειδή έχει χρησιμοποιηθεί αποψυγμένο ωάριο.
Χρέος όλων μας, λοιπόν, είναι η ευαισθητοποίηση των γυναικών σχετικά με τη μείωση της γονιμότητας που σχετίζεται με την ηλικία και τη σημασία της κατάψυξης ωαρίων σε μικρότερη ηλικία», καταλήγει ο Δρ. Μεταξάς.
Η αντιμυλλέριος ορμόνη αξιόπιστος δείκτης του ωοθηκικού αποθέματος
Μία χρήσιμη εξέταση για την εκτίμηση του ωοθηκικού αποθέματος είναι η διερεύνηση της αντιμυλλέριου ορμόνης (ΑΜΗ). Τα επίπεδα της ΑΜΗ ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία της γυναίκας. Η εξέταση της ΑΜΗ είναι απλή και χρησιμοποιείται, κυρίως ως δείκτης για την εκτίμηση της ωοθηκικής εφεδρείας, δηλαδή της ποσότητας και ποιότητας των ωαρίων που παραμένουν στις ωοθήκες. Στην αναπαραγωγική ηλικία, η εξέταση χρησιμοποιείται για να εκτιμηθεί η πιθανότητα μιας γυναίκας να έχει ωάρια για φυσική ή υποβοηθούμενη σύλληψη.
«Η προληπτική εξέταση της ΑΜΗ σε γυναίκες ηλικίας κάτω των 35 ετών θα αναδείξει τους κινδύνους, που σχετίζονται με τη γονιμότητα και θα επιτρέψει στα ζευγάρια να ενημερωθούν και να διαφυλάξουν τη γονιμότητα τους, αλλά και να λάβουν έγκαιρα αποφάσεις τους για τον οικογενειακό προγραμματισμό», επισημαίνει ο Ομ. Καθηγητής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Μιχάλης Κουτσιλιέρης, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής.Σχεδιάζεται από το υπουργείο Υγείας η δωρεάν παροχή της ΑΜΗ για γυναίκες μεταξύ 30-35 ετών, όπως έχει ανακοινώσει τόσο ο πρωθυπουργός, Κ. Μητσοτάκης, στη φετινή ΔΕΘ όσο και η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας, Ε. Αγαπηδάκη. Έως την πραγματοποίηση της κάλυψης αυτής, καλό είναι να γνωρίζει κάθε ενδιαφερόμενη νεαρή γυναίκα ότι η ΑΜΗ κοστίζει περίπου 35 ευρώ χωρίς κάλυψη του ταμείου.
