Πάντα, με μπέρδευε η αλλαγή της ώρα τον Οκτώβριο. Από τη μία, μου αρέσει που, πηγαίνοντας τα ρολόγια μας μία ώρα πίσω, ξημερώνει νωρίτερα, καθώς ο καιρός κρυώνει, αλλά με καταθλίβει που, με την εφαρμογή της χειμερινής ώρας, νυχτώνει τόσο νωρίς!
Και έφτασε αυτή η στιγμή του χρόνου που η νύχτα πέφτει απότομα μία ώρα νωρίτερα. Την Κυριακή 27 Οκτωβρίου 2024, λήγει η εφαρμογή του μέτρου της θερινής ώρας, σύμφωνα με την Οδηγία 2000/84 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της EE 19/01/2001, σχετικά με τις διατάξεις για τη θερινή ώρα. Οι δείκτες των ρολογιών πρέπει να μετακινηθούν μία ώρα πίσω, δηλαδή από 04:00 π.μ. σε 03:00 π.μ.
Οι φίλοι μου βλέπουν την καλή πλευρά του θέματος, δηλαδή ότι κερδίζουμε μία ώρα ύπνου, ενώ και οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως η χειμερινή (ή ηλιακή) ώρα βοηθά περισσότερο σε έναν αρμονικό ύπνο και στην καλή λειτουργία του κιρκάδιου ρυθμού, του φυσικού, βιολογικού ρολογιού μας, που ρυθμίζει τον κύκλο ύπνου-εγρήγορσης.
Γιατί καθιερώθηκε η αλλαγή ώρας
Έχεις αναρωτηθεί ποια είναι η «κανονική» ώρα και ποια αποτελεί αποτέλεσμα μίας πιο σύγχρονης ρύθμισης; Η χειμερινή είναι η ηλιακή ώρα. Αυτή δηλαδή που συμβαδίζει με το φως του ηλίου.
Η θερινή ώρα (Daylight Saving Time – DST) βασίζεται σε ένα σύστημα που αποσκοπεί στην καλύτερη αξιοποίηση του φωτός της ημέρας για εξοικονόμηση ενέργειας. Σε Ελλάδα και Ευρώπη, η θερινή ώρα διαρκεί για 7 μήνες. Παράλληλα, η χειμερινή αρχίζει την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου και εφαρμόζεται για 5 μήνες.
Από τα μέσα της δεκαετίας του ‘70, ισχύει μία ενιαία, πανευρωπαϊκή ρύθμιση, κατά την οποία την άνοιξη, συνηθίζεται να γυρίζουμε τα ρολόγια μία ώρα μπροστά. Αυτό συμβαίνει έτσι ώστε να αξιοποιούμε το φως της ημέρας για μια ώρα επιπλέον, ενώ το φθινόπωρο τα επαναφέρουμε μία ώρα πίσω.
Τι λένε οι επιστήμονες για την αλλαγή της ώρας
Όπως υποστηρίζουν οι επιστήμονες, μετά από χρόνια παρατηρήσεων και ερευνών, οι αλλαγές της ώρας, δύο φορές τον χρόνο, ταλαιπωρούν το βιολογικό μας ρολόι, το οποίο θα προσαρμοστεί σταδιακά, αλλά, τις πρώτες ημέρες έως την προσαρμογή αυτή, ο οργανισμός βιώνει μια στρεσογόνο κατάσταση καθώς το βιολογικό μας ρολόι είναι ρυθμισμένο να εκτελεί συγκεκριμένες εργασίες σε συγκεκριμένη ώρα.
Πρόσφατα, μία ομάδα ερευνητών ύπνου από τη Βρετανική Εταιρεία Ύπνου πρότεινε στην κυβέρνηση της Βρετανίας να καταργήσει τις αλλαγές της ώρας κάθε έξι μήνες, λόγω των αρνητικών επιπτώσεων που έχουν στον ύπνο και την υγεία του κιρκάδιου ρυθμού. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές αποφάνθηκαν ότι η καλή λειτουργία του κιρκάδιου ρυθμού και ο ύπνος επηρεάζονται θετικά από το φυσικό φως της ημέρας, ενώ επηρεάζονται αρνητικά από τις αλλαγές της ώρας δύο φορές τον χρόνο, ιδίως όταν τα ρολόγια μετακινούνται μπροστά την άνοιξη. Σε δήλωσή της, που δημοσιεύεται στο περιοδικό Journal of Sleep Research, η Βρετανική Εταιρεία Ύπνου συνιστά ανεπιφύλακτα να ισχύει η κανονική ώρα (η χειμερινή), καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Η Μέγκαν Κρόφορντ, λέκτορας Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Strathclyde, υποστηρίζει ότι θα είναι μια λανθασμένη απόφαση να επικρατήσει η θερινή ώρα όλο τον χρόνο για τη λειτουργία του ύπνου και του κιρκάδιου ρυθμού. Όπως εξηγεί η ίδια, το πρωί, το βιολογικό μας ρολόι έχει τη μεγαλύτερη ανάγκη για φως για να παραμείνει σε συγχρονισμό. Καταλήγει πως δεδομένης της επιλογής μεταξύ του φυσικού φωτός το πρωί και του φυσικού φωτός το απόγευμα, τα επιστημονικά στοιχεία ευνοούν το φως το πρωί.
Θα καταργηθεί στην Ελλάδα η θερινή ώρα;
Σήμερα, οι χώρες που εφαρμόζουν την εναλλαγή ώρας είναι λίγες. Σχεδόν όλες οι ασιατικές και αφρικανικές χώρες δεν συμμετέχουν. Σε κάποιες χώρες, το μέτρο δεν εξυπηρετεί καθόλου. Για παράδειγμα, η θερινή ώρα δεν χρησιμοποιείται σε χώρες κοντά στον Ισημερινό, αφού ανατολή και η δύση του Ήλιου δεν έχουν μεγάλη διαφορά κατά τη διάρκεια του έτους. Πολλές άλλες χώρες έχουν καταργήσει την εναλλαγή ή σχεδιάζουν την κατάργηση του μέτρου. Οι προτιμήσεις για χειμερινή ή θερινή ώρα αλλάζουν ανάλογα με τη χώρα, όπως αποτυπώνονται σε δημοσκοπήσεις, με μια τάση ως προς μόνιμη θερινή ώρα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να σταματήσει την υποχρεωτική εναλλαγή ώρας το 2021, δίνοντας τη δυνατότητα σε κάθε κράτος-μέλος να επιλέξει ανεξάρτητα τη μονιμοποίηση της θερινής ή της χειμερινής ώρας. Στην Ελλάδα, η σχετική διαβούλευση αναβλήθηκε επ’ αόριστον, καθώς η πανδημία έθεσε άλλες προτεραιότητες.
