Παρότι όλοι με τη λογική μας υποθέτουμε -ή γνωρίζουμε από πρώτο χέρι- ότι μια διάγνωση για καρκίνο μπορεί να κλονίσει την ψυχική υγεία του νοσούντος, νέα έρευνα παρουσιάζει ενδιαφέροντα ευρήματα.
Είναι πολύ δύσκολο να ακούσει κανείς ότι «τελικά είναι καρκίνος». Χρειάζεται εκείνη την ώρα να αντλήσει από τα ψυχικά του αποθέματα και να ανακατατάξει τις δυνάμεις του ώστε να ασχοληθεί με το πώς θα αντιμετωπίσει τη νόσο. Πόσο όμως είναι το διάστημα που άνθρωποι που έχουν «περάσει» καρκίνο κινδυνεύουν από προβλήματα ψυχικής υγείας; Νέα έρευνα έρχεται να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα.
Οι τύποι του καρκίνου που επηρεάζουν περισσότερο την ψυχική υγεία
Άνθρωποι που διαγιγνώσκονται με καρκίνο διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο προβλημάτων ψυχικής υγείας ακόμη και πέντε χρόνια μετά τη διάγνωσή τους, σύμφωνα με μια μεγάλης κλίμακας μελέτη δεδομένων από αρχεία ασθενών στο Ηνωμένο Βασίλειο, η οποία διεξήχθη από το London School of Hygiene & Tropical Medicine (LSHTM) και δημοσιεύτηκε στο eClinical Medicine. Τα στατιστικά στοιχεία διέφεραν ανάλογα με τον τύπο καρκίνου, με σημαντικά αυξημένους κινδύνους αυτοκτονίας και μη θανατηφόρου αυτοτραυματισμού μεταξύ ορισμένων καρκίνων με χαμηλό ποσοστό επιβίωσης, όπως ο καρκίνος του πνεύμονα και του παγκρέατος.
Για τις ανάγκες της μελέτης, η ομάδα των ερευνητών ανέλυσε δεδομένα από 853.177 ενήλικες που είχαν διαγνωστεί με καρκίνο μεταξύ του 1998 και του 2018, τα οποία αντιστοιχίστηκαν με 8.106.643 άτομα χωρίς καρκίνο για να μπορέσει να γίνει η σύγκριση. Η ανάλυση επικεντρώθηκε στους 20 πιο κοινούς καρκίνους: στοματική κοιλότητα, οισοφάγος, στομάχι, παχύ έντερο, ήπαρ, πάγκρεας, πνεύμονας, κακόηθες μελάνωμα, μαστός (γυναικείος), τράχηλος, μήτρα, ωοθήκες, προστάτης, νεφρός, ουροδόχος κύστη, κεντρικό νευρικό σύστημα, θυρεοειδής, λέμφωμα Non-Hodgkin, πολλαπλό μυέλωμα και λευχαιμία.
Διαπιστώθηκε ότι όσοι είχαν διαγνωστεί με καρκίνο παρέμειναν σε αυξημένο κίνδυνο να βιώσουν νέα επεισόδια άγχους και κατάθλιψης, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και σε χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από πέντε χρόνια μετά τη διάγνωση, σε σύγκριση με άτομα που δεν είχαν καρκίνο. Οι κίνδυνοι για διαταραχές ψυχικής υγείας ήταν γενικά υψηλότεροι για τα άτομα με τύπους καρκίνου με χειρότερη πρόγνωση: τα άτομα με κακόηθες μελάνωμα είχαν περίπου 10-20% αυξημένο κίνδυνο άγχους και κατάθλιψης, ενώ οι ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα είχαν σχεδόν 3 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν άγχος και κατάθλιψη, σε σύγκριση με άτομα χωρίς καρκίνο. Η χρήση φαρμάκων κατά του άγχους και των αντικαταθλιπτικών ήταν σταθερά υψηλότερη σε άτομα που είχαν διαγνωστεί με καρκίνο (σε σύγκριση με άτομα που δεν είχαν καρκίνο) κατά τη διάρκεια των 10 ετών μετά τη διάγνωση για τους περισσότερους καρκίνους.
Ψυχολογία στον καρκίνο: μία σημαντική παράμετρος υγείας
Τα ευρήματα αυτής της έρευνας ανοίγουν το κεφάλαιο της ψυχικής υγείας σε ασθενείς με καρκίνο – ακόμη και των οικογενειών τους, καθώς κάποιες είναι φορές δύσκολο να αντιμετωπιστεί ο καρκίνος χωρίς να χρειάζεται επίσης να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα ψυχικής υγείας όπως κατάθλιψη ή άγχος που μπορεί να διαρκέσουν περισσότερο από τον ίδιο τον καρκίνο.
Η έρευνα υποδεικνύει επίσης ότι η ψυχολογική υποστήριξη σε ασθενείς με καρκίνο δεν είναι απαραίτητη μόνο κατά τη διάγνωση, αλλά και τα επόμενα χρόνια. Απαιτούνται επίσης πιο στοχευμένες στρατηγικές πρόληψης. Ο ίδιος ο καρκίνος και οι θεραπείες του μπορεί να έχουν ποικίλες παρενέργειες, όπως χρόνιο πόνο, λεμφοίδημα, σεξουαλική δυσλειτουργία, δυσκολία στην κινητικότητα, οικονομικά προβλήματα, τα οποία θα μπορούσαν να επηρεάσουν έντονα τη ζωή των ανθρώπων, οδηγώντας δυνητικά σε προβλήματα ψυχικής υγείας.
Με την καλύτερη κατανόηση του τι συμβαίνει στους ανθρώπους κατά τη διάρκεια του αγώνα τους για την αντιμετώπιση του καρκίνου και πότε μπορεί να διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο να αντιμετωπίσουν προβλήματα ψυχικής υγείας, οι σχετικοί φορείς, οι γιατροί και οι οικογένεια- φροντιστές τους θα είναι σε καλύτερη θέση να παρέμβουν ή να παρέχουν υποστήριξη την κατάλληλη στιγμή και στο σωστό τρόπο.
Την ενδιαφέρουσα αυτή μελέτη συνόψισαν για εμάς οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Παθολόγος, Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής, η Παναγιώτα Ζαχαράκη, Βιολόγος, ηΜαγδαληνή Μήγκου, Δρ. Παθολόγος – Ογκολόγος – Επιμελήτρια ΕΣΥ και ο Θάνος Δημόπουλος, τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής.
