«Μπορούμε να σταθούμε πλάι με τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες του κόσμου». Αυτό λέει ο Faisal Saleh, ιδρυτής του Μουσείου Παλαιστίνης των ΗΠΑ. Από το 2018 διευθύνει τον χώρο. Του ανήκει επίσης το κτίριο -ένα συγκρότημα γραφείων στο Γούντμπριτζ του Κονέκτικατ- και έτσι δεν ανησυχεί για την αναστάτωση των διαφόρων γραφειοκρατιών που μπορεί να διστάζουν να επιδείξουν την παλαιστινιακή τέχνη. Η ήπια απαγόρευση για τους Παλαιστίνιους καλλιτέχνες είναι, και ήταν, πάρα πολύ διάχυτη.
Η φετινή Μπιενάλε της Βενετίας, με θέμα «Ξένοι Παντού», υποστηρίζει την ιδέα της περιεκτικότητας. Όταν όμως το Μουσείο Παλαιστίνης πρότεινε την έκθεση «Ξένοι στην πατρίδα τους» ως παράπλευρη εκδήλωση, η πρόταση απορρίφθηκε. Η Παλαιστίνη επίσης δεν έχει εθνικό περίπτερο, αφού η Ιταλία δεν την αναγνωρίζει ως κυρίαρχο έθνος. Εξάλλου, σύμφωνα με τον Saleh, οποιαδήποτε τέχνη από την Παλαιστίνη επισημαίνεται αμέσως ως Πολιτική με κεφαλαίο «Π».
Ο Saleh διοργάνωσε την έκθεση ούτως ή άλλως, νοικιάζοντας το Palazzo Mora της Βενετίας, όπου το «Ξένοι στην πατρίδα τους» θα παρουσιάζεται μέχρι τις 24 Νοεμβρίου 2024. Οι περισσότεροι καλλιτέχνες της Βενετίας έχουν έργα στο Κονέκτικατ, στη μόνιμη συλλογή του Μουσείου Παλαιστίνης. Η απώλεια—και το ερώτημα πώς να ανακτήσει κανείς τον προσανατολισμό του—είναι ένα κοινό σημείο επαφής στα έργα στο μουσείο. Ο Saleh θέλει να ανεβάσει το προφίλ εκείνων των Παλαιστινίων καλλιτεχνών που γνωρίζουν από κοντά την απώλεια, που λαχταρούν με πάθος έναν χώρο που θα δώσει μορφή στα όνειρά τους. Όταν αντικρίζουμε τη ζωγραφισμένη σόλο τσελίστα της Khair Alah Salim, η οποία παίζει στο κοινό της με τρία πορτοκάλια που δεν ξεφλουδίζουν σε μια πορτοκαλί ομίχλη, βλέπουμε πώς είναι μια λαθραία χαρά -και ένα δικαίωμα που πολύ συχνά θεωρείται ως προνόμιο- να αποδίδει ένα πρόσωπο, να ζωγραφίζει σταθερά, συγκεντρωμένα μάτια.
Το μουσείο λειτουργεί ακόμα ως βιβλιοθήκη παλαιστινιακής λογοτεχνίας, με κείμενα στα αραβικά, αγγλικά και γαλλικά. Τα βιβλία είναι κυρίως δωρεά, όπως.? λέει ο Saleh, από ντόπιους του Κονέκτικατ, που τώρα κάθονται σε ράφια φωλιασμένα κάτω από τους πίνακες.
Υπάρχουν κλασικά έργα όπως το Palestinian Walks: Forays into a Vanishing Landscape (2007) του Raja Shehadeh. Υπάρχουν μυθιστορήματα κρίσεων ταυτότητας με συμβολισμούς του Καφκικού και του επιστημονικού φανταστικού, όπως το The Secret Life of Saeed: The Pessoptimist (1974) του Emile Habibi. Υπάρχει ποίηση από προσωπικότητες όπως η Naomi Shihab Nye (που γράφει για την Ονδούρα), καθώς και η Fadwa Tuqan, ο Fady Joudah και ο ουσιαστικός Mahmoud Darwish. Σε όλο το μουσείο βιώνει κανείς ένα σκληρό μοντάζ εικόνας και κειμένου. Υπάρχουν ζωγραφιές των παλαιστινίων παιδιών με καθημερινές σκηνές μιας στρατιωτικής βίας που γνωρίζουν τόσο καλά. Και υπάρχει ο Darwish, που δίνει οδηγίες «Γίνε παιδί ξανά», στο In the Presence of Absence (2006). «Δίδαξέ μου ποίηση. Δίδαξέ μου τον ρυθμό της θάλασσας. Πάρε το χέρι μου, για να περάσουμε μαζί αυτό το κατώφλι μεταξύ νύχτας και ημέρας».
Τι άλλο υπάρχει στο μουσείο; Υπάρχουν φωτογραφίες του Najib Joe Hakim, του οποίου η σειρά «Home Away from Home: Little Palestine by the Bay» (από το 2014) επικεντρώνεται σε πορτρέτα Παλαιστινίων στην περιοχή Bay. Μαζί με αυτές τις φωτογραφίες, μπορεί κανείς να ακούσει και τις μαρτυρίες που ηχογραφήθηκαν με φωνή των υποκειμένων στο Soundcloud. Υπάρχει επίσης η εξαίσια σειρά «Waiting» της Raghda Zaiton από το 2020, πίνακες παλαιστίνιων γυναικών σε κατάσταση ανάπαυσης.
Ένα μουσείο γεμάτο χρώμα, ελπίδα, δημιουργία, αντίσταση, από έναν λαό που θα συνεχίσει να είναι παρών και να διεκδικεί τον απαραίτητο χώρο του στον κόσμο της τέχνης.
Πηγή: ARTnews
