Η ταχεία υποχώρηση των παγετώνων στις Άλπεις αντιπροσωπεύει μια νέα πρόκληση για τους αρχαιολόγους, αυτή της σωτηρίας από την αποσύνθεση των αντικειμένων που μάζες πάγου και χιονιού έχουν διατηρήσει ανέπαφα για πολλά χρόνια, ακόμη και αιώνες, και τώρα μένουν εκτεθειμένα στα στοιχεία.
Ένα παράδειγμα είναι ο παγετώνας Taschachferner, στην τιρολέζικη κοιλάδα του Pitztal (στη δυτική Αυστρία), ο οποίος έχει υποχωρήσει εκατοντάδες μέτρα μεταξύ 1970 και 1987.
Τον Αύγουστο, αρχαιολόγοι από το Πανεπιστήμιο του Ίνσμπρουκ πραγματοποίησαν την πρώτη επιθεώρηση της τοποθεσίας του παγετώνα όπου συνετρίβη ένα αμερικανικό βομβαρδιστικό B-17 το 1944, μετά από επίθεση στο εργοστάσιο της Skoda, στη σημερινή Τσεχική Δημοκρατία. Αυτό το αεροπλάνο, που έπεσε από ύψος 2.500 μέτρων, ήταν θαμμένο κάτω από πάγο για δεκαετίες, αλλά τώρα τα λείψανά του αρχίζουν να έρχονται στο φως.
Δεν είναι η μόνη σημαντική ανακάλυψη σε αυτήν την περιοχή. Το 2016, οι αρχαιολόγοι βρήκαν μια παγίδα με ξύλο πεύκου στην κοντινή κορυφή Seekarjoch, σχεδόν στα 3.000 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, για το κυνήγι αλπικών αγριοκάτσικων ή αγριόγιδων. Τοποθετήθηκε τον 14ο αιώνα και έχει διατηρηθεί μέχρι σήμερα χάρη στις χαμηλές θερμοκρασίες και τον πάγο που το σκέπαζε. Αυτού του είδους τα τεχνουργήματα, κατασκευασμένα από οργανικά υλικά, κινδυνεύουν να εξαφανιστούν γρήγορα τώρα που δεν έχουν πλέον την προστασία του πάγου.
Αντιμέτωποι με το γρήγορο λιώσιμο των πάγων που προκαλείται από την υπερθέρμανση του πλανήτη, οι αρχαιολόγοι φοβούνται ότι πολλά αντικείμενα ενδιαφέροντος θα χαθούν εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα για τη διατήρησή τους και ζητούν συντονισμένα μέτρα για τη διάσωση αυτών των ανακαλύψεων. «Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει συγκεκριμένη στρατηγική για την προστασία των ευρημάτων από το λιώσιμο των παγετώνων. Τα αντικείμενα συχνά ανακαλύπτονται τυχαία από ορειβάτες. Προσπαθούμε να αντιδράσουμε όσο το δυνατόν γρηγορότερα όταν ειδοποιηθούμε», εξηγεί ο αρχαιολόγος Johannes Pöll από την Αυστριακή Ομοσπονδιακή Υπηρεσία για την Προστασία των Μνημείων.
Ο εμπειρογνώμονας θεωρεί πολύ σημαντική τη διεξαγωγή συστηματικών ερευνών σε περιοχές όπου υπάρχει υποψία για την παρουσία αρχαίων αντικειμένων, ειδικά σε παλιές διαβάσεις των Άλπεων, αλλά αναγνωρίζει ότι «αυτό είναι δυνατό μόνο με πολλές δαπάνες για προσωπικό και απαιτεί πολύ χρόνο, και στην Αυστρία σχεδόν δεν υπάρχει δυνατότητα γι’ αυτό».
Υπογραμμίζει ότι η ανακάλυψη του βομβαρδιστικού Β-17 στο Taschachferner «είναι ένα συναρπαστικό παράδειγμα της πολεμικής ιστορίας του εθνικοσοσιαλισμού». «Υποθέτουμε ότι συναρπαστικά ευρήματα θα συνεχίσουν να εμφανίζονται στον παγετώνα στο μέλλον», λέει ο Pöll.
Από την πλευρά του, ο Thomas Bachnetzer, επίσης αρχαιολόγος, εξηγεί ότι τα μικρότερα κομμάτια της βόμβας διασκορπίζονται με μετατόπιση πάγου και κατολισθήσεων. Η ομάδα του έχει ήδη αρχίσει να ταξινομεί και να τεκμηριώνει τα θραύσματα για να αποτρέψει την απώλεια τους. Ο Bachnetzer επισημαίνει τις υλικοτεχνικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει η ομάδα σε αποστολές στα ψηλά βουνά, όπου τα ευρήματα βρίσκονται συνήθως σε υψόμετρα μεταξύ 2.500 και 3.000 μέτρων, μακριά από δρόμους και εύκολη πρόσβαση. Επιπλέον, οι απρόβλεπτες καιρικές συνθήκες στα βουνά περιορίζουν τον χρόνο εργασίας στα εργοτάξια. «Η ανάκτηση πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή, ειδικά όταν πρόκειται για οργανικά υλικά, τα οποία συνήθως είναι εξαιρετικά εύθραυστα», εξηγεί ο αρχαιολόγος.
Εκτός από συνέδρια και δημοσιεύσεις στα μέσα ενημέρωσης για την ευαισθητοποίηση του πληθυσμού σχετικά με τη σημασία αυτών των ευρημάτων, οι αρχαιολόγοι έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν ψηφιακά εργαλεία για να διευκολύνουν τη σωτηρία των αντικειμένων. Ένα παράδειγμα είναι η εφαρμογή “IceWatcher”, η οποία επιτρέπει σε ορειβάτες και πεζοπόρους να αναφέρουν αρχαιολογικά ευρήματα σε πραγματικό χρόνο. Τόσο ο Pöll όσο και ο Bachnetzer τονίζουν τη σημασία της ταχείας αντίδρασης. «Είμαστε πεπεισμένοι ότι η εφαρμογή, που αναπτύχθηκε από τους Ελβετούς συναδέλφους μας, θα συμβάλει στην αναφορά περισσότερων νέων ανακαλύψεων στο μέλλον», λέει ο Pöll. «Είναι αδύνατο για τους αρχαιολόγους να διερευνήσουν όλες τις παγετώδεις περιοχές, οπότε η συνεργασία με άλλους μέσω εφαρμογών είναι το κλειδί», λέει ο Bachnetzer.
Με τον ίδιο στόχο έχουν διανεμηθεί ενημερωτικά φυλλάδια σε καταφύγια κοντά στους παγετώνες.
Πηγή: El espectador
