Το πλαστικό βρίσκεται παντού: Στον αέρα που αναπνέουμε, στα τρόφιμα που τρώμε και στο νερό που πίνουμε. Εκτιμάται μάλιστα ότι οι άνθρωποι προσλαμβάνουν έως και πέντε γραμμάρια πλαστικού, σαν να τρως δηλαδή μια πλαστική πιστωτική κάρτα την εβδομάδα. Κι αυτό δεν μπορεί να είναι καλό για την υγεία σου.

Το 90% των δειγμάτων ζωικών και φυτικών πρωτεϊνών βρέθηκαν θετικά για μικροπλαστικά, μικροσκοπικά θραύσματα πολυμερών που μπορεί να κυμαίνονται από λιγότερο από 5 χιλιοστά έως 1 μικρόμετρο, σύμφωνα με μια μελέτη του Φεβρουαρίου 2024. Οτιδήποτε είναι μικρότερο από 1 μικρόμετρο είναι νανοπλαστικό, που πρέπει να μετράται σε δισεκατομμυριοστά του μέτρου.

Ακόμα και οι vegetarians δεν μπορούν να ξεφύγουν, σύμφωνα με μελέτη του 2021. Εάν το πλαστικό είναι αρκετά μικρό, τα φρούτα και τα λαχανικά μπορούν να απορροφήσουν μικροπλαστικά μέσω του ριζικού τους συστήματος και να μεταφέρουν αυτά τα χημικά κομμάτια στους μίσχους, τα φύλλα, τους σπόρους και τους καρπούς του φυτού.

Ακόμα και το αλάτι μπορεί να περιέχει πλαστικό. Μια μελέτη του 2023 διαπίστωσε ότι το χοντρό ροζ αλάτι Ιμαλαΐων, που εξορύσσεται από το έδαφος, είχε τα περισσότερα μικροπλαστικά, ακολουθούμενο από το μαύρο αλάτι και το θαλασσινό αλάτι. Η ζάχαρη είναι, επίσης, «μια σημαντική οδός έκθεσης του ανθρώπου σε αυτά τα μικροσωματίδια», σύμφωνα με μελέτη του 2022. Ακόμη και τα φακελάκια τσαγιού, πολλά από τα οποία είναι κατασκευασμένα από πλαστικό, μπορούν να απελευθερώσουν τεράστιες ποσότητες πλαστικού.

Ερευνητές του Πανεπιστημίου McGill στο Κεμπέκ του Καναδά διαπίστωσαν ότι η παρασκευή ενός μόνο τσαγιού από φακελάκι, απελευθέρωσε περίπου 11,6 δισεκατομμύρια μικροπλαστικά και 3,1 δισεκατομμύρια νανοπλαστικά σωματίδια στο νερό.

Το ρύζι είναι επίσης ένοχο. Μελέτη του Πανεπιστημίου του Queensland διαπίστωσε ότι για κάθε 100 γραμμάρια (1/2 φλιτζάνι) ρυζιού που τρώνε οι άνθρωποι, καταναλώνουν τρία έως τέσσερα χιλιοστόγραμμα πλαστικού – ο αριθμός αυτός εκτοξεύεται στα 13 χιλιοστόγραμμα ανά μερίδα για το στιγμιαίο ρύζι. (Μπορείτε να μειώσετε τη μόλυνση από πλαστικό έως και 40% πλένοντας το ρύζι, δήλωσαν οι ερευνητές. Αυτό βοηθά, επίσης, στη μείωση του αρσενικού, το οποίο μπορεί να είναι υψηλό στο ρύζι). Ας μην ξεχνάμε το εμφιαλωμένο νερό. Ένα λίτρο νερού – το ισοδύναμο δύο εμφιαλωμένων νερών τυποποιημένου μεγέθους – περιείχε κατά μέσο όρο 240.000 πλαστικά σωματίδια από επτά τύπους πλαστικών, συμπεριλαμβανομένων των νανοπλαστικών, σύμφωνα με μελέτη του Μαρτίου 2024.

Κίνδυνοι για την υγεία του ανθρώπου

Ενώ τα μικροπλαστικά έχουν βρεθεί στον ανθρώπινο πνεύμονα, στους μητρικούς και εμβρυϊκούς ιστούς του πλακούντα, στο ανθρώπινο μητρικό γάλα και στο ανθρώπινο αίμα, μέχρι πρόσφατα υπήρχαν πολύ λίγες έρευνες για το πώς αυτά τα πολυμερή επηρεάζουν τα όργανα και τις λειτουργίες του σώματος. Μια μελέτη του Μαρτίου 2024 διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι με μικροπλαστικά ή νανοπλαστικά στις αρτηρίες του λαιμού είχαν διπλάσιες πιθανότητες να πάθουν καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό επεισόδιο ή να πεθάνουν από οποιαδήποτε αιτία μέσα στα επόμενα τρία χρόνια από ό,τι οι άνθρωποι που δεν είχαν κανένα.

Τα νανοπλαστικά είναι ο πιο ανησυχητικός τύπος πλαστικής ρύπανσης για την ανθρώπινη υγεία, λένε οι ειδικοί. Αυτό συμβαίνει επειδή τα μικροσκοπικά σωματίδια μπορούν να εισχωρήσουν σε μεμονωμένα κύτταρα και ιστούς σε σημαντικά όργανα, διακόπτοντας ενδεχομένως τις κυτταρικές διεργασίες και εναποθέτοντας χημικές ουσίες που διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα, όπως δισφαινόλες, φθαλικές ενώσεις, επιβραδυντές φλόγας, υπερ- και πολυφθοριωμένες ουσίες ή PFAS και βαρέα μέταλλα.

«Όλες αυτές οι χημικές ουσίες χρησιμοποιούνται στην κατασκευή πλαστικών, οπότε αν ένα πλαστικό φτάσει σε εμάς, μεταφέρει μαζί του αυτές τις χημικές ουσίες», δήλωσε στο CNN η Sherri «Sam» Mason, διευθύντρια βιωσιμότητας στο Penn State Behrend στο Erie της Πενσυλβάνια. «Και επειδή η θερμοκρασία του σώματος είναι υψηλότερη από την εξωτερική, αυτά τα χημικά θα διαφύγουν από το πλαστικό και θα καταλήξουν στο σώμα μας», δήλωσε η Mason. «Αυτές οι χημικές ουσίες μπορούν να μεταφερθούν στο συκώτι σας και στα νεφρά σας και στον εγκέφαλό σας και ακόμη και να περάσουν τα όρια του πλακούντα και να καταλήξουν σε ένα αγέννητο παιδί», είπε.

«Προς το παρόν δεν υπάρχει επιστημονική συναίνεση σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις των νανο- και μικροπλαστικών σωματιδίων στην υγεία. Ως εκ τούτου, οι αναφορές των μέσων ενημέρωσης που βασίζονται σε υποθέσεις και εικασίες δεν κάνουν τίποτα περισσότερο από το να τρομάζουν άσκοπα το κοινό», είχε προηγουμένως δηλώσει στο CNN εκπρόσωπος της Διεθνούς Ένωσης Εμφιαλωμένου Νερού, μιας βιομηχανικής ένωσης.

Όλοι οι τύποι πρωτεϊνών περιείχαν μικροπλαστικά

Στη μελέτη του Φεβρουαρίου, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Environmental Research, οι ερευνητές εξέτασαν πάνω από δώδεκα πρωτεΐνες που καταναλώνονται συνήθως, συμπεριλαμβανομένου του μοσχαριού, των παναρισμένων και άλλων τύπων γαρίδων, του στήθους κοτόπουλου και των κοτομπουκιών, του χοιρινού κρέατος, των θαλασσινών, του τόφου και διαφόρων εναλλακτικών προϊόντων κρέατος φυτικής προέλευσης, όπως τα nuggets, τα φυτικά θρύμματα που μοιάζουν με τον μοσχαρίσιο κιμά και τα fish sticks φυτικής προέλευσης. Οι παναρισμένες γαρίδες περιείχαν μακράν τα περισσότερα μικροσκοπικά πλαστικά, κατά μέσο όρο πάνω από 300 μικροπλαστικά κομμάτια ανά μερίδα.

Τα φυτικά nuggets ήρθαν δεύτερα, με λιγότερο από 100 κομμάτια ανά μερίδα, και ακολούθησαν οι κοτομπουκιές, τα fish sticks από μπακαλιάρο, οι ελάχιστα επεξεργασμένες γαρίδες του White Gulf, οι φρέσκες γαρίδες Key West Pink και ένα φυτικό stick που θυμίζει ψάρι. Οι λιγότερο μολυσμένες πρωτεΐνες ήταν τα στήθη κοτόπουλου, και μετά τα χοιρινά φιλέτα και το τόφου.

Αφού συνέκριναν τα αποτελέσματα με τα δεδομένα κατανάλωσης των καταναλωτών, οι ερευνητές εκτίμησαν ότι η μέση έκθεση των Αμερικανών ενηλίκων στα μικροπλαστικά θα μπορούσε να κυμαίνεται μεταξύ 11.000 και 29.000 σωματιδίων ετησίως, με μέγιστη εκτιμώμενη έκθεση σε 3,8 εκατομμύρια μικροπλαστικά ετησίως.

Τα φρούτα και τα λαχανικά με υψηλή περιεκτικότητα σε πλαστικά

Οι ωκεανοί είναι γεμάτοι με πλαστικά και μια σειρά από μελέτες έχουν καταγράψει πώς αυτά καταλήγουν στα θαλασσινά που τρώμε. Ωστόσο, λιγότερες μελέτες έχουν εξετάσει τα λαχανικά και τις ζωικές πρωτεΐνες, όπως τα βοοειδή και οι χοίροι, σύμφωνα με μια μελέτη του Αυγούστου 2020. Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Environmental Science, βρήκε μεταξύ 52.050 και 233.000 πλαστικά σωματίδια κάτω των 10 μικρομέτρων – κάθε μικρόμετρο είναι περίπου η διάμετρος μιας σταγόνας βροχής – σε διάφορα φρούτα και λαχανικά.

Τα μήλα και τα καρότα ήταν τα πιο μολυσμένα φρούτα και λαχανικά, αντίστοιχα, με πάνω από 100.000 μικροπλαστικά ανά γραμμάριο. Τα μικρότερα σωματίδια βρέθηκαν στα καρότα, ενώ τα μεγαλύτερα κομμάτια πλαστικού βρέθηκαν στο μαρούλι, το οποίο ήταν και το λιγότερο μολυσμένο λαχανικό.

Τα πλαστικά βρίσκονται παντού

Υπάρχει ένας εντυπωσιακός αριθμός πλαστικών στον κόσμο, σήμερα, σύμφωνα με μια πρόσφατη ανάλυση – 16.000 πλαστικές χημικές ουσίες, με τουλάχιστον 4.200 από αυτές να θεωρούνται «ιδιαίτερα επικίνδυνες» για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Καθώς αυτές οι χημικές ουσίες διασπώνται στο περιβάλλον, μπορούν να μετατραπούν σε μικροπλαστικά και στη συνέχεια σε νανοπλαστικά, σωματίδια τόσο μικρά που η επιστήμη πάλευε επί δεκαετίες να τα δει.

Μια πρόσφατη μελέτη που χρησιμοποίησε ολοκαίνουργια τεχνολογία διαπίστωσε ότι ο αριθμός των νανοπλαστικών σε τρεις δημοφιλείς μάρκες νερού που πωλούνται στις Ηνωμένες Πολιτείες κυμαίνεται μεταξύ 110.000 και 370.000 ανά λίτρο, αν όχι υψηλότερα. Προηγούμενες έρευνες που χρησιμοποιούσαν παλαιότερη τεχνολογία είχαν εντοπίσει μόνο περίπου 300 νανοπλαστικά στο εμφιαλωμένο νερό, μαζί με μεγαλύτερα μικροπλαστικά.

Πώς μπορείς να μειώσεις το πλαστικό

Τα επίπεδα μόλυνσης που βρέθηκαν στο εμφιαλωμένο νερό ενισχύουν τις μακροχρόνιες συμβουλές των εμπειρογνωμόνων να πίνετε νερό βρύσης από γυάλινα ή ανοξείδωτα δοχεία για να μειώσετε την έκθεση, δήλωσε η Mason. Η συμβουλή αυτή επεκτείνεται και σε άλλα τρόφιμα και ποτά συσκευασμένα σε πλαστικό, πρόσθεσε.

«Ο κόσμος δεν σκέφτεται ότι τα πλαστικά αποβάλλονται, αλλά αυτό συμβαίνει», είπε. «Σχεδόν με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο αποβάλλουμε συνεχώς κύτταρα του δέρματος, τα πλαστικά αποβάλλουν συνεχώς μικρά κομμάτια που σπάνε, όπως όταν ανοίγετε το πλαστικό δοχείο για τη σαλάτα που αγοράσατε στο κατάστημα ή ένα τυρί που είναι τυλιγμένο σε πλαστικό».

Ενώ η επιστήμη μαθαίνει περισσότερα για τα πλαστικά που καταναλώνουμε, υπάρχουν πράγματα που οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν για να μειώσουν την έκθεσή τους, σύμφωνα με τους ειδικούς.

Προσπαθήστε να αποφεύγετε να τρώτε οτιδήποτε έχει αποθηκευτεί σε πλαστικό δοχείο. Αναζητήστε τρόφιμα αποθηκευμένα σε γυαλί ή αλουμινόχαρτο.

Φορέστε ρούχα από φυσικά υφάσματα και αγοράστε καταναλωτικά προϊόντα από φυσικά υλικά.

Μην βάζετε πλαστικό σκεύος στον φούρνο μικροκυμάτων. Αντ’ αυτού, ζεστάνετε τα τρόφιμα στον φούρνο της κουζίνας ή στο φούρνο μικροκυμάτων μέσα σε γυάλινο σκεύος.

Αν μπορείτε, καταναλώνετε, όσο το δυνατόν, περισσότερα φρέσκα τρόφιμα και περιορίστε την αγορά επεξεργασμένων και υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων τυλιγμένων σε πλαστικό.

Πηγή: Pride.gr / CNN