Χωριά κι άλλα χωριά, άλλη εντελώς θερμοκρασία καθώς αφήνουμε πίσω μας το Καρτερόλι, ταβερνάκια και ήσυχοι δρόμοι –θέα εκπληκτική σε κάποια σημεία- και μετά η Αρσινόη (χτισμένη στην δυτική πλευρά του όρους Εύα και στην νότια πλευρά του όρους Ιθώμη, σε υψόμετρο 330 μ.) και η Αρχαία Μεσσήνη, η αρχαία πόλη, που κυριολεκτικά ζωντάνεψε χάρη στον σπουδαίο αρχαιολόγο, Πέτρο Θέμελη (1936 – 2023) και την ομάδα του.
Η είσοδος στον αρχαιολογικό χώρο ταυτίζεται με το σημείο, που είχε διαλέξει ο Θέμελης για να ταφεί. Ένα κομμάτι από την γη, που αγάπησε με ορίζοντα στον διαρκή στόχο. Ο ήλιος έχει δύσει. Ακόμη και στο απόλυτο σκοτάδι, τα όρια του αναστηλωμένου κόσμου τέμνονται με το παρόν, αγγίζονται, συγκινούν τον άνθρωπο, που ξέρει να συμμερίζεται την αφοσίωση και το καθήκον.
Αρχές Αυγούστου, ο Δήμος Μεσσήνης διοργάνωσε ένα αφιέρωμα στον Πέτρο Θέμελη, στο Αρχαίο Θέατρο (ένα θέατρο στο οποίο κάποτε περίπου 10.000 θεατές παρακολουθούσαν ψυχαγωγικές παραστάσεις αλλά και πολιτικές συγκεντρώσεις. Χτίστηκε τον 3ο-2ο π.Χ. αιώνα και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα της ελληνικής αρχαιότητας), επισημαίνοντας την πολύπλευρη προσωπικότητά του, -το ερευνητικό του έργο συναντούσε μοιραία την καλλιτεχνική του φύση κι έπειτα την ταπεινότητα εκείνου, που μαθαίνει κάθε στιγμή της ημέρας.
Ήταν πολύ παράξενη, εκείνο το βράδυ, η απουσία. Είμαι πια πεπεισμένη ότι μέρος του «σχήματος» αυτού του τεράστιου χώρου μπορεί να «οφείλεται και στο βλέμμα» του οραματιστή του. Τόση παρατήρηση, τόσος θαυμασμός, τόση σκέψη. Η ποίηση του Νικηφόρου Βρεττάκου και του Γιάννη Ρίτσου βρήκε φωνή και περιβάλλον για να υπερβεί το ύψος της. Ο Γρηγόρης Βαλτινός και η κατάκτησή του: δεν είναι μόνο η ωραία φωνή, είναι η ανάγκη να μοιραστεί το νιώσιμο. Γι΄ αυτό εντυπώνεται εύκολα, κάθε φορά.
Η μοίρα μου είναι το σκάμμα, έλεγε πάντα ο Πέτρος Θέμελης. Ήταν το 1986, όταν η Αρχαιολογική Εταιρεία τού ανέθεσε την διεύθυνση των ανασκαφών της Αρχαίας Μεσσήνης. Οι ανασκαφικές έρευνες έχουν φέρει στο φως όλα τα δημόσια και ιερά οικοδομήματα της πόλης, που είδε και περιέγραψε ο Παυσανίας στη Μεσσήνη, όταν την επισκέφθηκε στα χρόνια του αυτοκράτορα Αντωνίνου Πίου (155-160 μ.X). Όλα τα οικοδομήματα της αρχαίας πόλης έχουν τον ίδιο προσανατολισμό και εντάσσονται στον πολεοδομικό κάνναβο που δημιουργείται από οριζόντιους (με κατεύθυνση Ανατολή-Δύση) και κάθετους (με κατεύθυνση Βορρά-Νότο) δρόμους. Η Μεσσήνη διαθέτει, εκτός των άλλων, το σπάνιο προνόμιο να μην έχει καταστραφεί ή καλυφθεί από νεότερους οικισμούς και να βρίσκεται σε ένα κατ’ εξοχήν μεσογειακό, αλώβητο φυσικό περιβάλλον.
Ελιές, χώμα και πέτρες. Η Αρχαία Μεσσήνη θα αποκαλύπτεται και θα δέχεται καθέναν, που ταυτίζεται με τον μόχθο, την καινοτόμα αντίληψη, την τόλμη. Αγωνιστές του καλού, που έλεγε και ο Άγγελος Δεληβορριάς, σε μια εποχή που η πρόσκαιρη φύση τείνει να γίνει κανόνας.
*Φωτογραφίες αρχαιολογικού χώρου: Shutterstock
