Ξεκινώντας από έναν μακρινό συγγενή της στην χιλιόχρονη πρακτική της παλαιστινιακής παρασκευής σαπουνιού Nablus, η Umm al-Abed μεταδίδει τώρα τα μυστικά της πρακτικής που πρόσφατα χαρακτηρίστηκε από την UNESCO ως άυλη παγκόσμια κληρονομιά.
Η Umm al-Abed κατασκευάζει σαπούνι στο σπίτι της στο χωριό Salem, ανατολικά της Nablus, σε ένα από τα πολλά μικρά εργαστήρια σαπουνιού στην κατεχόμενη από το Ισραήλ Δυτική Όχθη. Η διαδικασία είναι υποτυπώδης, περιλαμβάνει έναν πλαστικό κουβά σε μια τσιμεντένια αυλή και τρία μόνο συστατικά: ελαιόλαδο, νερό και αλυσίβα. «Το άτομο που μας έμαθε να φτιάχνουμε το σαπούνι ήταν μια ηλικιωμένη συγγενής από το χωριό Immatin. Πριν από πολύ καιρό, περίπου 20 με 30 χρόνια, ήρθε εδώ και έφτιαχνε σαπούνι», είπε η Umm al-Abed. «Όταν μαγείρευε το λάδι, έβλεπα πώς το έκανε, έμαθα τις διαδικασίες και άρχισα να φτιάχνω σαπούνι για όλους τους κατοίκους», είπε.
Πίσω από την Umm al-Abed , οι γυναίκες δουλεύουν σκληρά. Η μία ρίχνει ελαιόλαδο από ένα δοχείο και μετά προσθέτει την αλισίβα. Με ένα μακρύ ξύλο ανακατεύει το μείγμα με το ένα χέρι και με το άλλο ρίχνει νερό. Καθώς το κάνει, το μείγμα σταδιακά γίνεται ζωντανό πράσινο.
Το μαγείρεμα γίνεται σε λαδόχαρτο πάνω σε φωτιά με ξύλα. Όταν το μείγμα είναι έτοιμο, αδειάζουν σε μεγάλους δίσκους με πλαστική επένδυση και αφήνουν να κρυώσει και να σφίξει. Στη συνέχεια, το γιγάντιο μπλοκ σημειώνεται με το χέρι πριν κοπεί σε μικρές ράβδους σαπουνιού με ένα γιγάντιο μεταλλικό φύλλο.
Η βιοτεχνική διαδικασία, που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά, προστέθηκε πρόσφατα στον κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.
Συνδυάζεται με άλλες παλαιστινιακές συμμετοχές όπως το “hikaye”, μια παράδοση γυναικείας αφήγησης, ο παραδοσιακός χορός “dabkeh” και το κέντημα. Σύμφωνα με τον πολιτιστικό οργανισμό του ΟΗΕ: «Η χρήση του ελαιολάδου αντανακλά την ισχυρή σχέση των ανθρώπων με τη φύση και πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν το σπιτικό τους σαπούνι ως προσωπικό δώρο για εορτασμούς όπως γάμους και γενέθλια».
«Οι περισσότερες οικογένειες στην Παλαιστίνη μοιράζονται την παράδοση με άνδρες και γυναίκες να συμμετέχουν σε όλα τα στάδια παραγωγής, με τα παιδιά να βοηθούν στην κοπή και τη συσκευασία του. Στη Nablus, το εργοστάσιο σαπουνιών Tuqan, που ιδρύθηκε το 1872, συνεχίζει να παράγει μπάρες. Ιδρύθηκε κατά την Οθωμανική περίοδο και έκτοτε φτιάχνει σαπούνι», είπε ο Nael Qubbaj, ο επικεφαλής του εργοστασίου.
Κάθεται στο γραφείο του, περιτριγυρισμένος από ξεθωριασμένα πορτρέτα με κοστούμια και άνδρες που φορούν φέσι, όλοι μέλη της οικογένειας Abdul Fattah Tuqan, συνιδρυτές του εργοστασίου. Η παραγωγή του είναι σημαντικά υψηλότερη από αυτή του εργαστηρίου της Umm al-Abed.
Στο πάτωμα του εργοστασίου, ένα στρώμα σαπουνιού καλύπτει όλο το δωμάτιο από τοίχο σε τοίχο. Ένας ξυπόλητος σαπωνοποιός περπατά αργά προς τα πίσω σε όλο το δωμάτιο κόβοντας το απέραντο χαλί σαπουνιού σε μεμονωμένα κομμάτια τέλειου μεγέθους. Τα χιλιάδες μεμονωμένα σαπούνια στη συνέχεια στοιβάζονται σε κοίλους στρογγυλούς πύργους για να στεγνώσουν πριν τυλιχτούν ξεχωριστά.
Η αναγνώριση από την UNESCO του σαπουνιού Nablus «είναι μια αναγνώριση από την παγκόσμια κοινότητα για τη σημασία αυτής της παράδοσης και της ανάγκης διατήρησής της», δήλωσε ο Qubbaj. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό «δεδομένων των προσπαθειών της ισραηλινής κατοχής να υπονομεύσει αυτές τις παραδοσιακές βιομηχανίες», είπε.
Πηγή: Daily Sabah
