Είναι πολλές και σημαντικές οι εξελίξεις για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα ώστε να υπάρχουν περισσότερες και πιο αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές.

Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι από τις πιο συχνές και θανατηφόρες μορφές καρκίνου παγκοσμίως. Το καλό νέο που μας μεταφέρει η επιστημονική κοινότητα είναι πως ο προληπτικός έλεγχος μπορεί να συμβάλει στην έγκαιρη διάγνωση και στη βελτίωση της πρόγνωσης. Ομάδα ιατρών του ΕΚΠΑ, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Παθολόγος, Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής, η Δρ. Μαρία Καπαρέλου, Παθολόγος – Ογκολόγος και Θάνος Δημόπουλος, τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής μας βοηθούν να κατανοήσουμε τις πρόσφατες διεθνείς οδηγίες για τον προσυμπτωματικό έλεγχο.

Σε ποιους συστήνεται ο προληπτικός έλεγχος για καρκίνο των πνευμόνων

Σύμφωνα με τις αναθεωρημένες διεθνείς οδηγίες, προληπτικός έλεγχος για καρκίνο των πνευμόνων συνιστάται σε ανθρώπους ηλικίας 50-80 ετών που είναι ενεργοί ή πρώην καπνιστές και σε όσους έχουν ιστορικό καπνίσματος τουλάχιστον 20 πακέτα-έτη (π.χ., ένα πακέτο την ημέρα για 20 χρόνια ή δύο πακέτα για 10 χρόνια). Οι παραπάνω θεωρείται ότι ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου, ωστόσο οι ειδικοί επισημαίνουν κάτι εξίσου σημαντικό, ότι υπάρχουν κίνδυνοι, όπως τα ψευδώς θετικά αποτελέσματα, που μπορεί να οδηγήσουν σε περιττές επεμβάσεις, και η ακτινοβολία από τη συχνή απεικόνιση.

Η υπολογιστική τομογραφία χαμηλής δόσης (LDCT) είναι η βασικήεξέταση. Πρόκειται για μια ανώδυνη και χαμηλής ακτινοβολίας εξέταση που μπορεί να εντοπίσει τον καρκίνο σε πρώιμο στάδιο, πριν εμφανιστούν συμπτώματα.

Ένα πρόσθετο όφελος από τον προσυμπτωματικό έλεγχο

​Ο προσυμπτωματικός έλεγχος για καρκίνο του πνεύμονα προσφέρει μια κρίσιμη ευκαιρία για την υποστήριξη της διακοπής του καπνίσματος. Το κάπνισμα ευθύνεται για σχεδόν 9 στους 10 θανάτους από καρκίνο των πνευμόνων, αλλά η διακοπή του είναι εξαιρετικά δύσκολη. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ, μόνο περίπου το 9% των ενηλίκων καπνιστών κατάφεραν να διακόψουν επιτυχώς το κάπνισμα τον τελευταίο χρόνο.​

Μελέτες έχουν δείξει ότι η έγκαιρη ανίχνευση μέσω τακτικών προσυμπτωματικών ελέγχων με αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο θανάτου από καρκίνο των πνευμόνων σε άτομα με ιστορικό βαριάς καπνιστικής συνήθειας. Δεδομένου ότι το 60% των ατόμων που πληρούν τα κριτήρια για ετήσιο προσυμπτωματικό έλεγχο καρκίνου των πνευμόνων εξακολουθούν να καπνίζουν, η Ομάδα Εργασίας Προληπτικών Υπηρεσιών των ΗΠΑ και άλλες ιατρικές ομάδες συνιστούν στους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης να χρησιμοποιούν τον έλεγχο ως ευκαιρία για να προσφέρουν συμβουλές και στήριξη για τη διακοπή του καπνίσματος.​

Σύμφωνα με μεγάλη κλινική μελέτη που διεξήχθη στο Χιούστον των ΗΠΑ και δημοσιεύθηκε πρόσφατα, ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα που συνδυάζει εντατική συμβουλευτική και φαρμακευτική αγωγή διακοπής του καπνίσματος μπορεί να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό.

Η μελέτη συμπεριέλαβε πάνω από 600 ενήλικες καπνιστές. Μετά από μια περίοδο θεραπείας 3 μηνών, σχεδόν το 40% των συμμετεχόντων που έλαβαν μέρος σε ένα εντατικό πρόγραμμα διακοπής του καπνίσματος είχαν σταματήσει το κάπνισμα και δεν είχαν υποτροπιάσει. Περίπου δε το 25% αυτών που παραπέμφθηκαν σε τηλεφωνική γραμμή υποστήριξης διακοπής του καπνίσματος πέτυχαν το ίδιο αποτέλεσμα.​

Η μελέτη αυτή, που διεξήχθη σε κλινική θεραπείας καπνίσματος στο Houston, συμπεριέλαβε 630 άτομα που κάπνιζαν κατά μέσο όρο 20 τσιγάρα την ημέρα. Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν τυχαία σε τρεις ομάδες θεραπείας:​

Παραπομπή σε τηλεφωνική γραμμή υποστήριξης: Οι συμμετέχοντες παραπέμφθηκαν σε τηλεφωνική γραμμή για σύντομη συμβουλευτική διακοπής του καπνίσματος και έλαβαν 12 εβδομάδες τυπικής θεραπείας υποκατάστασης νικοτίνης.​

Υποστήριξη από ακτινολόγο: Οι συμμετέχοντες παραπέμφθηκαν σε τηλεφωνική γραμμή, αλλά έλαβαν βοήθεια από τον ακτινολόγο του προσυμπτωματικού ελέγχου για την επιλογή και διαχείριση των φαρμάκων διακοπής του καπνίσματος.​

Ολοκληρωμένη φροντίδα: Οι συμμετέχοντες έλαβαν εντατική συμβουλευτική από εξειδικευμένους επαγγελματίες και ιατρικό προσωπικό και προσφέρθηκαν διάφορα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων συνδυασμών φαρμάκων διακοπής του καπνίσματος. Το πρόγραμμα θεραπείας παρέχεται στην ίδια κλινική όπου οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν στην εξέταση προσυμπτωματικού ελέγχου.​

Οι συμμετέχοντες στην ομάδα ολοκληρωμένης φροντίδας είχαν τον ίδιο σύμβουλο καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος και έλαβαν κατά μέσο όρο οκτώ συνεδρίες συμβουλευτικής.​

Αυτό που αξίζει να κρατήσουμε από τα παραπάνω είναι ότι ποτέ δεν είναι αργά για να κόψουμε το τσιγάρο και πως εάν ανήκουμε στην ομάδα υψηλού κινδύνου είναι καλό να το συζητήσουμε με τον γιατρό μας ώστε να μας παραπέμψει στη σχετική προληπτική εξέταση για τον καρκίνο του πνεύμονα.