Ο Νικηταράς υπήρξε αναμφίβολα ένας από τους γενναιότερους Έλληνες πολεμιστές στη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης. Στον πόλεμο ξεχώρισε ως ο φοβερότερος πολεμιστής. Είναι αμέτρητες οι μάχες που έδωσε για την ελευθερία, αλλά το όνομά του ταυτίζεται με αυτές στα Δολιανά και τα Δερβενάκια. Μάλιστα, ήταν εξαιτίας της πρώτης μάχης που κέρδισε το προσωνύμιο «Τουρκοφάγος» που από τότε τον συνόδευε. Σήμερα αυτή είναι η εικόνα που έχουμε όλοι για τον Νικηταρά.
Όμως, υπάρχει και μία πλευρά του που είναι ελάχιστα γνωστή. Ο Νικηταράς εκτός από τις μάχες για την ελευθερία, ενδιαφερόταν και για την ανάπτυξη της παιδείας, την υγείας και του πολιτισμού. Κι ίσως αυτό να φαίνεται περίεργο για έναν αγωνιστή που έχει άρρηκτα συνδεθεί με την εξολόθρευση του εχθρού.
Το Νοέμβριο του 1823 στη διάρκεια μιας σύντομης ανάπαυλας από τις μάχες, ο Νικηταράς διορίσθηκε «πολιτάρχης» του Ναυπλίου, δηλαδή διοικητής της πόλης που λειτουργούσε ως πρωτεύουσα της Ελλάδας. Στη θέση αυτή παρέμεινε προσωρινά για ένα μήνα.
Έχει σωθεί επιστολή του προς τον υπουργό Εσωτερικών, Ιωάννη Κωλέττη, με ημερομηνία 25 Νοεμβρίου 1823, στην οποία κάνει πρακτικές προτάσεις για την παιδεία, με την ίδρυση σχολείου, για την υγεία, με την ίδρυση νοσοκομείου και για τον πολιτισμό, με την ίδρυση θεάτρου.
Η επιστολή του Νικηταρά
Η επιστολή του Νικηταρά – που ήταν αγράμματος – καταδεικνύει ότι οι Έλληνες του 1821 δεν αγωνίζονταν μόνο για την ελευθερία τους, αλλά και για να αποκτήσουν κάποτε μία σύγχρονη κοινωνία με βάση τις διδαχές του Διαφωτισμού:
(έχει διατηρηθεί η ορθογραφία του πρωτότυπου κειμένου)
«Εξοχώτατε υπουργέ των Εσωτερικών,
Επειδή και εις την ανθρωπότητα το πρώτον αγαθόν πράγμα ήναι η παιδεία, καθώς προς τούτοις εις την ιδίαν ιερώτατον και η υπεράσπισις των πτωχών ασθενών, μάλιστα δε των στρατιωτών, ζητώ δια του παρόντος μου μέσον του υπουργείου του παρά της Υπέρτατης Διοικήσεως, ίνα δοθώσιν εις την εξουσίαν μου πρώτον το τζαμή του Αγάπασσα μεθ’ όλα του τα περιεχόμενα εργαστήρια, ίνα χρησιμεύση διά θέατρον. Δεύτερον την μεγάλην οικίαν ευρισκομένην εις το πλάτωμα απέναντι του τζαμιού, ίνα χρησιμεύση διά σχολείον μεθ’ όλα του τα περιεχόμενα εργαστήρια και τρίτον ένα οσπήτιον μεγάλον κατά τα Πέντε Αδέλφια, ίνα χρησιμεύση διά νοσοκομείον, διά τα οποία και αφ’ ου μου δωθή η άδεια αφίνω επίτροπον δια να τα τελειώση. Περικαλώντας την Υπερτάτην διά να ήθελεν διορίση έναν επιστάτην της ίνα μετά του εδικού μου λαμβάνωσι τα εισοδήματα και κάμνωσι τα έξοδα και χρονικώς δίδωσι λογαριασμόν
Όθεν και να έχω την απόκρισην, προσκυνώ και μένω
Εκ Ναυπλοίου
Τη 25 9βρίου 1823
Νικήτας Σταματελόπουλος”
Η επιστολή αυτή έχει δημοσιευθεί στα Απομνημονεύματα Νικηταρά του Τουρκοφάγου, εκ Καταγραφής Γεωργίου Τερτσέτη, επιμέλεια Νικήτας Ράπτης, εκδόσεις Μέρμηγκα, σελίδα 121.
Πηγή: Μηχανή του Χρόνου
