Ελευθερία, Πωλ Ελυάρ

Πάνω στα τετράδια του σχολείου
Στα θρανία μου και τα δένδρα
Πάνω στην άμμο και το χιόνι
Γράφω τʼ όνομά σου
Πάνω σ΄ όλες τις διαβασμένες σελίδες
Πάνω σ΄ όλες τις λευκές σελίδες
Στην πέτρα το αίμα το χαρτί τη στάχτη
Γράφω τʼ όνομά σου
Πάνω στις χρυσωμένες εικόνες
Στ΄ άρματα των πολεμιστών
Στην κορώνα των βασιλιάδων
Γράφω τʼ όνομά σου
Στη ζούγκλα και την έρημο
Στις φωλιές και τα σπαρτά
Στην ηχώ των παιδικών μου χρόνων
Γράφω τʼ όνομά σου
Πάνω στα θαύματα της νύχτας
Στο άσπρο ψωμί των ημερών
Στις μνηστευμένες εποχές

Γράφω τʼ όνομά σου
Πάνω σ΄ όλα τα γαλάζια κουρέλια μου
Στο μουχλιασμένο έλος του ήλιου
Στη ζωντανή λίμνη σελήνη
Γράφω τʼ όνομά σου
Στους αγρούς στον ορίζοντα
Στις φτερούγες των πουλιών
και στο μύλο των ίσκιων
Γράφω τʼ όνομά σου
Σε κάθε φύσημα της αυγής
Στη θάλασσα και τα πλοία
Πάνω στο τρελό βουνό
Γράφω τʼ όνομά σου
Στον αφρό απ΄ τα σύννεφα
Στους ιδρώτες της καταιγίδας
Στην βροχή την πυκνή και ανούσια
Γράφω τʼ όνομά σου
Πάνω στα σχήματα που σπιθίζουν
Στις καμπάνες των χρωμάτων
Πάνω στη φυσική αλήθεια
Γράφω τʼ όνομά σου
Στα μονοπάτια που ξύπνησαν
Στους δρόμους που ξεδιπλώθηκαν
Στις πλατείες που ξεχείλισαν
Γράφω τʼ όνομά σου
Στη λάμπα που ανάβει
Στη λάμπα που σβήνει
Στα ενωμένα μου σπίτια
Γράφω τʼ όνομά σου
Στο φρούτο το κομμένο στα δύο
Του καθρέφτη και της κάμαράς μου
Στο κρεβάτι μου άδειο κοχύλι
Γράφω τʼ όνομά σου
Στο λαίμαργο και τρυφερό σκύλο μου
Στα ορθωμένα αυτιά του
Στο αδέξιο πόδι του
Γράφω τʼ όνομά σου
Στο σκαλοπάτι της πόρτας μου
Στα γνώριμά μου αντικείμενα
στο κύμα της ευλογημένης φωτιάς
Γράφω τʼ όνομά σου
Σε κάθε σάρκα σύμφωνη
Στο μέτωπο των φίλων μου
Σε κάθε χέρι που προσφέρεται
Γράφω τʼ όνομά σου
Στο κρύσταλλο των εκπλήξεων
Στα προσεκτικά χείλια
Πολύ πιο πάνω απ΄ τη σιωπή
Γράφω τʼ όνομά σου
Στα χαλασμένα καταφύγιά μου
Στους γκρεμισμένους μου φάρους
Στους τοίχους της ανίας μου
Γράφω τʼ όνομά σου
Στην απουσία χωρίς πόθο
Στη γυμνή μοναξιά
Στα σκαλιά του θανάτου
Γράφω τʼ όνομά σου
Στην υγεία που ξανάρθε
Στον κίνδυνο που εξαφανίστηκε
Στην ελπίδα χωρίς ανάμνηση
Γράφω τʼ όνομά σου
Και με τη δύναμη της λέξης
Ξαναρχίζω τη ζωή μου
Γεννήθηκα για να σε γνωρίσω
Για να πω τ΄ όνομά σου
Ελευθερία!

*
Ελευθερία, Βλαδίμηρος Μαγιακόφσκι

Την πρώτη νύχτα πλησιάζουνε και κλέβουν ένα λουλούδι από τον κήπο μας
και δε λέμε τίποτα.

Τη δεύτερη νύχτα δε κρύβονται πλέον
περπατούνε στα λουλούδια, σκοτώνουν το σκυλί μας
και δε λέμε τίποτα.

Ώσπου μια μέρα –την πιο διάφανη απ’ όλες–
μπαίνουν άνετα στο σπίτι μας
ληστεύουν το φεγγάρι μας
γιατί ξέρουνε το φόβο μας
που πνίγει τη φωνή στο λαιμό μας.

Κι επειδή δεν είπαμε τίποτα πλέον
δεν μπορούμε να πούμε τίποτα.

*

Για την Ελευθερία, Χαλίλ Γκιμπράν

Κι ένας ρήτορας είπε, Μίλησέ μας για την Ελευθερία.

Κι εκείνος αποκρίθηκε:

Στις πύλες της πόλης και δίπλα στο τζάκι σας σας είδα να ταπεινώνεστε και να λατρεύετε την ελευθερία σας, ωσάν τους σκλάβους που ταπεινώνονται μπροστά στον τύραννο και τον υμνούν παρ’ όλο που αυτός τους σκοτώνει. Αχ, μέσα στο άλσος του ναού και στη σκιά του κάστρου έχω δει τους πιο ελεύθερους από σας να φορούν την ελευθερία τους σα χαλινό και χειροπέδη. Και μέσα μου μάτωσε η καρδιά μου. γιατί μπορείτε να είστε ελεύθεροι μόνο όταν η επιθυμία για την αναζήτηση της ελευθερίας γίνεται βαρύ φορτίο για σας, και όταν πάψετε να μιλάτε για την ελευθερία σα σκοπό και σαν εκπλήρωση. Θα είστε αληθινά ελεύθεροι όταν οι μέρες σας δε θα είναι χωρίς φροντίδα ούτε οι νύχτες σας χωρίς ανάγκη και θλίψη, Αλλά μόνο όταν αυτά τα πράγματα περιζώνουν τη ζωή σας, κι ωστόσο εσείς υψώνεστε πάνω απ’ αυτά γυμνοί και αδέσμευτοι. Αλλά πως θα υψωθείτε πάνω από τις μέρες και τις νύχτες σας, έκτος αν σπάσετε τις αλυσίδες σας που εσείς στη χαραυγή της νόησής σας δέσατε γύρω από τη μεσημεριάτικη ώρα σας;

Στην πραγματικότητα, αυτό που ονομάζετε ελευθερία είναι η πιο δυνατή αλυσίδα σας, μ’ όλο που οι κρίκοι της λαμποκοπούν στον ήλιο και θαμπώνουν τα μάτια σας. Και τι άλλο είναι εκτός από κομμάτια του ίδιου του εαυτού σας αυτό που θα θέλατε να πετάξετε για να ελευθερωθείτε; Αν θέλετε να καταργήσετε έναν άδικο νόμο, ο νόμος αυτός γράφτηκε με το δικό σας χέρι, πάνω στο δικό σας μέτωπο. Δεν μπορείτε να τον σβήσετε καίγοντας τα βιβλία των νόμων σας, ούτε ξεπλένοντας τα μέτωπα των δικαστών σας, ακόμα κι αν χύσετε όλη τη θάλασσα επάνω τους. Και αν θέλετε να εκθρονίσετε ένα Δεσπότη, φροντίστε πρώτα να καταστρέψετε το θρόνο του που είναι στημένος μέσα σας. Γιατί πως μπορεί ένας τύραννος να κυβερνήσει τους ελεύθερους και τους περήφανους, αν δεν υπάρχει κάποια τυραννία μέσα στην ελευθερία τους και μια ντροπή μέσα στην περηφάνια τους; Κι αν θέλετε να ελευθερωθείτε από μια φροντίδα και μια έγνοια, αυτή την έγνοια εσείς τη διαλέξατε πιο πολύ από όσο σας την επέβαλαν. Κι αν θέλετε να διώξετε κάποιο φόβο, η έδρα αυτού του φόβου βρίσκεται στην καρδιά σας κι όχι στο χέρι εκείνου που φοβάστε.

Αλήθεια, όλα τα πράγματα κινούνται μέσα στο είναι σας πάντοτε μισοαγκαλιασμένα, εκείνο που επιθυμείτε μ’ εκείνο που φοβάστε, εκείνο που μισείτε μ’ εκείνο που αγαπάτε, εκείνο που αναζητάτε μ’ εκείνο που αποφεύγετε. Αυτά τα πράγματα κινούνται μέσα σας σα φώτα και σκιές, σα ζευγάρια αχώριστα. Κι όταν η σκιά αδυνατίζει και χάνεται, το φως που παραμένει γίνεται σκιά σε κάποιο άλλο φως. Κι έτσι η ελευθερία σας, όταν χάνει τα δεσμά της, γίνεται η ίδια ο δεσμός μιας πιο μεγάλης ελευθερίας.