Ο κοκκύτης, ή «βήχας των 100 ημερών», όπως τον έλεγαν χαρακτηριστικά οι παλιότεροι, ανήκει στις ξεχασμένες ασθένειες που επανακάμπτουν στην κοινωνία μας. Οι ειδικοί μας προβληματίζουν καθώς οι επιπτώσεις του κοκκύτη, ειδικά στα βρέφη και τα παιδιά, μπορεί να είναι μοιραίες.
«Το 2023 καταγράφηκαν μόλις 9 περιστατικά κοκκύτη, ενώ το 2024 ο αριθμός αυτός εκτοξεύθηκε στα 438, σημειώνοντας μια εντυπωσιακή αύξηση της τάξης του 4800 %. Από αυτά, το 15% αφορούσε βρέφη κάτω των δύο μηνών. Δύο από αυτά έχασαν τη ζωή τους, ενώ τουλάχιστον τρία χρειάστηκε να νοσηλευτούν σε μονάδα εντατικής θεραπείας νεογνών», ανέφερε σε συνέντευξη τύπου με αφορμή το 24ο Πανελλήνιο Συνέδριο Λοιμώξεωνο Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος, Αριστοτέλης Τσιάκαλος, Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Μαιευτικών & Γυναικολογικών Λοιμώξεων και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων.
5 ερωτήσεις και απαντήσεις για τον κοκκύτη που μας αφορούν όλους για την προστασία μας
Η Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων εξηγεί περισσότερα σχετικά με τον κοκκύτη και απαντά στις πιο συχνές απορίες.
Τι είναι: Ο κοκκύτης είναι λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος που οφείλεται σε ένα βακτηρίδιο, τον αιμόφιλο του κοκκύτη (Bordetellapertussis). Η λοίμωξη από κοκκύτη συνήθως παρουσιάζει 3 στάδια. Το πρώτο στάδιο, το οποίο διαρκεί 1-2 εβδομάδες χαρακτηρίζεται από έντονη καταρροή και ενδεχομένως άτυπο, νυχτερινό κυρίως, βήχα. Ακολουθεί το δεύτερο στάδιο με διάρκεια 1-6 εβδομάδες και έντονα επεισόδια παροξυσμικού βήχα. Τέλος, το στάδιο της αποδρομής το οποίο διαρκεί 2-3 εβδομάδες και εκδηλώνεται με ηπιότερους παροξυσμούς βήχα.
Πώς μεταδίδεται ο κοκκύτης; Ο κοκκύτης μεταδίδεται αερογενώς με σταγονίδια ή με άμεση επαφή με τις εκκρίσεις του αναπνευστικού συστήματος. Ο χρόνος επώασης της νόσου είναι συνήθως 7-10 ημέρες. Η μεταδοτικότητα μεταξύ των ασθενών που δεν έχουν εμβολιαστεί υπολογίζεται στο 80%. Οι ασθενείς με κοκκύτη είναι μεταδοτικοί από την έναρξη του σταδίου της καταρροής και για 2-3 εβδομάδες μετά. Η θεραπεία με αντιβιοτικά μειώνει τη μεταδοτικότητα και την εξαλείφει μετά την πάροδο τουλάχιστον 5 ημερών.
Γιατί ανησυχούμε για τον κοκκύτη; Ο κοκκύτης κάνει εξάρσεις κάθε 4 χρόνια περίπου και αποτελεί σοβαρή ασθένεια κυρίως για τα βρέφη. Εκτός από λοίμωξη του αναπνευστικού μπορεί να προκαλέσει δευτεροπαθή πνευμονία, εγκεφαλοπάθεια, σπασμούς, εστιακά νευρολογικά συμπτώματα, ωτίτιδα, αφυδάτωση και κάκωση πλευρών από τον συνεχή έντονο βήχα. Οι θάνατοι που προκαλούνται από τον κοκκύτη στο 90% αφορούν βρέφη μικρότερα των 6 μηνών.
Μπορεί να προληφθεί ο κοκκύτης; Ο κοκκύτης μπορεί να προληφθεί με την έγκαιρη και πλήρη εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού. Τα βρέφη εμβολιάζονται ξεκινώντας από την ηλικία των 2 μηνών με βάση το εγκεκριμένο εμβολιαστικό πρόγραμμα. Οι ενήλικες θα πρέπει να κάνουν μία αναμνηστική δόση του εμβολίου κάθε 10 χρόνια. Ειδική περίπτωση αφορούν οι έγκυες γυναίκες που πρέπει να εμβολιάζονται σε κάθε κύηση μεταξύ 27 και 36 εβδομάδων.
Πώς ο εμβολιασμός των εγκύων βοηθά στην πρόληψη του κοκκύτη; Η χορήγηση μίας αναμνηστικής δόσης κατά την κύηση αυξάνει τον τίτλο αντισωμάτων στο αίμα της μητέρας. Τα IgG αντισώματα διέρχονται μέσω του πλακούντα στο έμβρυο με αποτέλεσμα το νεογνό κατά τη γέννηση να διαθέτει παθητική ανοσία. Τα αντισώματα αυτά προστατεύουν το νεογνό μέχρι να ξεκινήσει τον εμβολιασμό στους 2 μήνες ζωής.
Τι κάνει μία γυναίκα αν από παράληψη δεν εμβολιαστεί κατά την κύηση; Ο εμβολιασμός κατά τη λοχεία είναι επωφελής καθώς μητρικά αντισώματα μπορούν να περάσουν στο νεογνό μέσω του θηλασμού. Επιπροσθέτως, ο αναμνηστικός εμβολιασμός της μητέρας προφυλάσσει έμμεσα το νεογνό σε περίπτωση που η μητέρα έρθει σε επαφή με κρούσμα. Βέβαια θα πρέπει να τονιστεί πως ο εμβολιασμός στη λοχεία ΔΕΝ αποτελεί εναλλακτική στρατηγική αλλά λύση ανάγκης καθώς ο χρόνος που μεσολαβεί από τον εμβολιασμό της μητέρας μέχρι την ανάπτυξη επαρκούς τίτλου μητρικών αντισωμάτων (2-4 εβδομάδες) αφήνει το νεογνό ακάλυπτο.
Υπάρχουν άλλες στρατηγικές πρόληψης; Άλλος τρόποι προφύλαξης της ευαίσθητης ομάδας των νεογνών αποτελεί η τεχνική cocooning δηλαδή ο εμβολιασμός του περιβάλλοντος που έρχεται σε επαφή με το νεογνό. Αυτό αφορά τους γονείς και την ευρύτερη οικογένεια καθώς και άτομα που φροντίζουν το νεογνό, άτομα που μένουν στον ίδιο χώρο αλλά και τους επαγγελματίες υγείας. Έτσι δημιουργείται ένας φραγμός γύρω από το νεογνό που μειώνει – αλλά δεν εξαλείφει – τον κίνδυνο έκθεσης στη νόσο.
Ο εμβολιασμός των εγκύων έχει ανεπιθύμητες ενέργειες για το έμβρυο; Ο εμβολιασμός των εγκύων έναντι του κοκκύτη πραγματοποιείται παγκοσμίως εδώ και δεκαετίες. Έχει γίνει πλήθος μελετών και ο εμβολιασμός ΔΕΝ έχει συσχετισθεί με δυσμενή έκβαση της κύησης, συγγενείς ανωμαλίες ή άλλα προβλήματα στο νεογνό.
Ποιος θα μου συνταγογραφήσει το εμβόλιο; Αρμόδιος για τη συνταγογράφηση είναι ο θεράπων μαιευτήρας – γυναικολόγος, παθολόγος, παιδίατρος, γενικός ή οικογενειακός ιατρός. Το εμβόλιο χορηγείται δωρεάν κατά την κύηση.
Το 24ο Πανελλήνιο Συνέδριο Λοιμώξεων, διεξάγεται στο Μέγαρο Διεθνές Συνεδριακό Κέντρο Αθηνών από 13 έως 16 Μαρτίου 2025 και είναι ανοιχτό στο κοινό.
