Το ανθρώπινο πρόσωπο γίνεται μεγαλώνοντας ένας «καμβάς» από ρυτίδες. Ένα καινούριο ερώτημα που προκύπτει από πολλούς που ερευνούν τη γήρανση ακούγεται παράξενο: Κάνουμε ρυτίδες επειδή γερνάμε ή γερνάμε επειδή κάνουμε ρυτίδες;
Σκεφτείτε το πρόσωπό μας σαν ένα φουσκωμένο μπαλόνι. Στην αρχή είναι τεντωμένο και σφιχτό, χωρίς καμία ζάρα, με λεία και γυαλιστερή επιφάνεια. Μετά από λίγες μέρες όμως αρχίζει η… παρακμή: το μπαλόνι μας ζαρώνει, χάνει τη λάμψη του και το υλικό του χαλαρώνει. Ε, λοιπόν, κάτι αντίστοιχο συμβαίνει στο πρόσωπό μας – ευτυχώς όμως σε πολύ μεγαλύτερο διάστημα από μερικές ημέρες!
Το δέρμα στο πρόσωπο είναι εκτεθειμένο 365 ημέρες τον χρόνο, σε όλες τις καιρικές συνθήκες και θερμοκρασίες. Είναι επίσης ένα βασικό μας «μέσο» έκφρασης: χαμογελάμε, μισοκλείνουμε τα μάτια, ανασηκώνουμε τα φρύδια, συνοφρυωνόμαστε, μασάμε, μιλάμε, και όλα αυτά σημαίνουν ότι οι μυς του προσώπου κινούνται συνεχώς. Επιπλέον, το κάπνισμα, η περιβαλλοντική ρύπανση και η φωτογήρανση είναι παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία και την εμφάνιση του δέρματός μας. Πέρα όμως από αυτές τις εξωγενείς καταστάσεις, το δέρμα του προσώπου επηρεάζεται και από τις ενδογενείς και αναπόφευκτες: με το πέρασμα του χρόνου μειώνεται το υποστηρικτικό λίπος, η επιδερμίδα γίνεται πιο λεπτή και λιγότερο ελαστική, χάνει την υγρασία της. Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι οι ρυτίδες, μικρότερες και λιγότερο εμφανείς όταν είμαστε νέοι, πιο έντονες και πιο βαθιές όσο μεγαλώνουμε.
Σε ποια ηλικία εμφανίζονται οι πρώτες ρυτίδες;
Οι πρώτες λεπτές γραμμές μπορούν να εμφανιστούν στο πρόσωπο μόλις από τη δεκαετία των 20. Συχνά, πρόκειται για τις οριζόντιες γραμμές στο μέτωπο όταν σηκώνουμε τα φρύδια μας. Οι ρυτίδες τείνουν να γίνονται λίγο περισσότερες όταν φτάνουμε στη δεκαετία των 30, κυρίως στα σημεία που το δέρμα είναι πιο λεπτό, όπως στο πλάι των ματιών. Ωστόσο, δεν υπάρχει κανόνας, οι ρυτίδες μας είναι κάτι σαν το δακτυλικό μας αποτύπωμα! «Αν ζητήσετε από τους φίλους σας να συνοφρυωθούν, κάποιοι θα έχουν μια λεπτή γραμμή στη μέση του μετώπου τους και κάποιοι άλλοι θα έχουν μια διπλή γραμμή, επειδή η ανατομία του καθενός είναι ελαφρώς διαφορετική», λέει η καθηγήτρια RachelWatson, διευθύντρια στα Εργαστήρια Έρευνας Δέρματος A*Star και στο Ινστιτούτο Έρευνας Δέρματος της Σιγκαπούρης.
Η δεκαετία των 40 και των 50 σημαίνει ακόμη περισσότερες ρυτίδες, κάτω από τα μάτια και γύρω από το στόμα, οι οποίες γίνονται πιο ορατές καθώς βαθαίνουν. Στα 60 μας και μετά, ανάλογα και με την ποιότητα της επιδερμίδας, μπορεί να υπάρχουν ρυτίδες σε όλο το πρόσωπο, με τις πιο εμφανείς σε βάθος μεγαλύτερο από 2 χιλιοστά.
Η ανατομία μιας ρυτίδας
Εάν δούμε στο μικροσκόπιο ένα δέρμα με ρυτίδες και ένα χωρίς δεν θα παρατηρήσουμε μεγάλες διαφορές. Ωστόσο κάτω από την επιφάνεια υπάρχουν βιολογικές αλλαγές. Με το πέρασμα του χρόνου, μειώνεται η παροχή φρέσκων κυττάρων στην επιδερμίδα, με αποτέλεσμα το ανώτερο στρώμα του δέρματος να γίνεται πιο λεπτό. Στο υποκείμενο χόριο, ένα βαθύτερο στρώμα του δέρματος, οι αλλαγές στο κολλαγόνο, την ελαστίνη και σε ουσίες όπως το υαλουρονικό οξύ μειώνουν τη δύναμη, την ελαστικότητα και την ικανότητα του δέρματος να συγκρατεί την υγρασία. Εν τω μεταξύ, ο δεσμός μεταξύ των δύο στρωμάτων εξασθενεί, καθιστώντας την επιδερμίδα ακόμη πιο εύθραυστη.
Κάνουμε ρυτίδες επειδή γερνάμε ή γερνάμε επειδή κάνουμε ρυτίδες; Αν η παραπάνω πρόταση ακούγεται κάτι σαν την κότα και το αβγό, δεν κάνετε λάθος! Ενώ οι ρυτίδες αποτελούν χαρακτηριστικό γνώρισμα της διαδικασίας γήρανσης, ορισμένοι επιστήμονες υποψιάζονται ότι μπορεί επίσης να οδηγούν στη γήρανση ολόκληρου του σώματος. Η θεωρία αυτή ξεκινά από τη διαπίστωση ότι το γηρασμένο δέρμα περιέχει περισσότερα μη λειτουργικά, τύπου «ζόμπι», κύτταρα. Αυτά τα άχρηστα κύτταρα είναι κάτι περισσότερο από βιολογικά σκουπίδια: απελευθερώνουν χημικές ουσίες που τροφοδοτούν τη φλεγμονή, η οποία συνδέεται με πλήθος παθήσεων – από την υψηλή αρτηριακή πίεση και τον διαβήτη μέχρι τη σκλήρυνση των αρτηριών και τον καρκίνο. Έτσι μία πλευρά της έρευνας γύρω από τη γήρανση και τις ασθένειες, αναζητά απαντήσεις για το αν το πλούσιο σε γηρασμένα κύτταρα, ρυτιδιασμένο δέρμα αποτελεί παράγοντα εμφάνισης της γνωστικής παρακμής που σχετίζεται με την ηλικία.
Ποιος φοβάται τις ρυτίδες;
Σίγουρα, με κάτι τέτοιες έρευνες και σκέψεις των ειδικών, υπάρχουν πολλά ακόμη να μάθουμε για τις ρυτίδες και από τις ρυτίδες. Αυτό που γνωρίζουμε σήμερα είναι ότι ο χρόνος και οι καθημερινές μας συνήθειες συμβάλλουν στην εμφάνισή τους. Κι ενώ για τον χρόνο και τις βιολογικές του συνέπειες δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι, μπορούμε να επηρεάσουμε τον τρόπο που επηρεάζει το δέρμα μας η καθημερινότητά μας. Οι συμβουλές των ειδικών είναι απλές, αρκεί να τις υιοθετήσουμε: πίνουμε πολύ νερό, αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο, φοράμε αντηλιακό 365 ημέρες τον χρόνο.
Από την άλλη πλευρά, μπορούμε να υιοθετήσουμε τη στάση ζωής της Monica Bellucci, η οποία δηλώνει ευθαρσώς ότι δεν φοβάται να γεράσει. Αντίθετα, αποδέχεται τη διαδικασία της γήρανσης. «Δεν έχω πάθει εμμονή με το να δείχνω νέα. Θέλω να γεράσω γαλήνια», δήλωνε σε παλαιότερη συνέντευξή της και ο τρόπος που μεγαλώνει -υπέροχα φυσική!- επιβεβαιώνει ότι πιστεύει πραγματικά σε όσα λέει.
