Πολλά έχουν ειπωθεί για τη δύναμη της θετικής σκέψης, ωστόσο κάποιες φορές μπορεί -στην υπερβολή της- να έχει αρνητικό αποτέλεσμα.

Η αισιοδοξία και η θετική σκέψη θεωρούνται γενικά σημαντικοί παράγοντες για την ψυχική και συναισθηματική ευημερία. Στην πραγματικότητα, η ικανότητα να βλέπουμε το ποτήρι μισογεμάτο, να αναζητούμε τη θετική πλευρά των πραγμάτων και να πιστεύουμε ότι μπορούμε να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες της ζωής είναι συνήθως ενθαρρυντική και ενδυναμωτική. Ωστόσο, όταν η αισιοδοξία φτάνει σε ακραία επίπεδα ή γίνεται υπερβολικά πιεστική, μπορεί να εξελιχθεί σε αυτό που ονομάζεται «θετική τοξικότητα»— ένα φαινόμενο που μας επηρεάζει αρνητικά παρά την αρχική του φαινομενική καλοσύνη. Για το θέμα αυτό μας μιλά η Αλεξάνδρα Παυλέτση – Στεφανή, BSc Ψυχολόγος, MSc , ΓΑΨ Ψυχοθεραπεύτρια. «Η θετική τοξικότητα δεν αφορά την ίδια την αισιοδοξία, αλλά τον τρόπο με τον οποίο αυτή εκφράζεται και επιβάλλεται στους άλλους, ή ακόμα και στον ίδιο τον εαυτό μας, με τρόπο που καταστέλλει τα αληθινά συναισθήματα και δημιουργεί συναισθηματική πίεση».

Τι είναι η θετική τοξικότητα;

«Η θετική τοξικότητα μπορεί να περιγραφεί ως η υπερβολική ή μη ρεαλιστική επιβολή θετικών σκέψεων ή συναισθημάτων, με στόχο να αποφεύγονται οι αρνητικές συναισθηματικές καταστάσεις ή να καταπνίγεται οποιοδήποτε αρνητικό συναίσθημα. Σε μια κοινωνία που προάγει την έννοια του «σκέψου θετικά», η θετική τοξικότητα συχνά οδηγεί σε πίεση να παραμένουμε συνεχώς αισιόδοξοι, ακόμη και όταν τα συναισθήματά μας ή οι καταστάσεις γύρω μας μας προκαλούν άγχος, θλίψη ή απογοήτευση», εξηγεί η ψυχολόγος. «Αντί να αποδεχόμαστε και να επεξεργαζόμαστε αυτά τα αρνητικά συναισθήματα, η θετική τοξικότητα προτρέπει τα άτομα να τα αγνοούν ή να τα εξαλείφουν μέσω του υπερβολικού θετικισμού, κάτι που μπορεί να προκαλέσει ψυχική και συναισθηματική ένταση».

Η επιβολή του «σκέψου θετικά» και οι κίνδυνοι της

Η φράση «σκέψου θετικά» είναι συχνά διαδεδομένη και ενθαρρύνεται ως μια λύση για τα προβλήματα και τις δυσκολίες της ζωής. Ενώ η θετική σκέψη μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα, η υπερβολική εστίαση στο να είμαστε συνεχώς αισιόδοξοι μπορεί να καταστεί επιβλαβής για την ψυχική μας υγεία. Η ειδικός απαριθμεί τους παρακάτω 4 «κινδύνους» της υπερπροσπάθειας για θετική σκέψη.

Καταπίεση των αρνητικών συναισθημάτων. Η θετική τοξικότητα ενθαρρύνει την καταπίεση των αρνητικών συναισθημάτων, όπως ο θυμός, η θλίψη ή ο φόβος, με την πίστη ότι πρέπει να τα «ξεφορτωθούμε» για να παραμείνουμε θετικοί. Ωστόσο, τα συναισθήματα αυτά είναι φυσικά και αναπόφευκτα μέρη της ανθρώπινης εμπειρίας και δεν πρέπει να καταπιέζονται. Όταν καταπιέζουμε τα αρνητικά συναισθήματα, αυτά δεν εξαφανίζονται, αλλά αναδύονται με άλλους τρόπους, συχνά δημιουργώντας συναισθηματική ένταση ή ακόμη και ψυχικές διαταραχές, όπως το άγχος και η κατάθλιψη.

Πίεση για συνεχή ευτυχία. Η υπερβολική πίεση να παραμένουμε πάντα ευτυχισμένοι και θετικοί μπορεί να οδηγήσει σε συναισθήματα ανεπάρκειας ή απογοήτευσης. Όταν οι άνθρωποι νιώθουν ότι πρέπει να είναι συνεχώς θετικοί, μπορεί να αισθάνονται ντροπή ή ενοχές όταν δεν ανταποκρίνονται σε αυτό το πρότυπο. Αυτό δημιουργεί μια αίσθηση αποτυχίας και ανασφάλειας, αντί να επιτρέπει μια υγιή αποδοχή και αντιμετώπιση των συναισθημάτων τους.

Απώλεια συναισθηματικής αυθεντικότητας. Η συνεχής επιβολή του «σκέψου θετικά» μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια της συναισθηματικής αυθεντικότητας. Όταν επικεντρωνόμαστε μόνο στο να φανούμε θετικοί στους άλλους ή στον εαυτό μας, μπορεί να χάσουμε την ικανότητα να συνδεθούμε με τα πραγματικά μας συναισθήματα και να επεξεργαστούμε τις δύσκολες καταστάσεις με ειλικρίνεια. Αυτό μπορεί να προκαλέσει απομόνωση ή αίσθηση ότι δεν μπορούμε να εκφράσουμε τον αληθινό μας εαυτό.

Αυξημένο άγχος και αυτοκριτική. Όταν προσπαθούμε συνεχώς να σκεφτόμαστε θετικά, ενώ ενδεχομένως αισθανόμαστε ανησυχία ή θλίψη, το άγχος αυξάνεται. Η αντίφαση μεταξύ των συναισθημάτων μας και της πίεσης να παραμείνουμε θετικοί μπορεί να δημιουργήσει σύγχυση και να εντείνει την εσωτερική αυτοκριτική. Οι άνθρωποι μπορεί να αρχίσουν να αμφισβητούν την «ικανότητά» τους να είναι αρκετά αισιόδοξοι ή να καταλήξουν να νιώθουν ακόμα πιο άσχημα για τα συναισθήματα που προσπαθούν να καταπιέσουν.

Η ανανέωση της σχέσης με τη θετική σκέψη

«Αν και η θετική σκέψη μπορεί να προσφέρει οφέλη στην ψυχική μας υγεία, είναι σημαντικό να τη χρησιμοποιούμε με ρεαλιστικό και ισχυρό τρόπο. Αντί να επικεντρωνόμαστε αποκλειστικά στην προσπάθεια να καταστείλουμε τα αρνητικά συναισθήματα, πρέπει να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να νιώθει και να επεξεργάζεται όλη την γκάμα των συναισθημάτων μας. Αντί να αγνοούμε τις δύσκολες στιγμές ή τις αποτυχίες, μπορούμε να τις αναγνωρίσουμε ως ευκαιρίες για μάθηση και ανάπτυξη», μας συμβουλεύει η ειδικός και έχουμε κάθε λόγο να την ακούσουμε!