Πριν τη συναντήσω, είχα στο μυαλό μου τις λέξεις: ρωγμή, ελευθερία, δικαιοσύνη, ελπίδα. Με διαρκή παρουσία εκεί που η πραγματικότητα έχει την πιο καταιγιστική πλοκή και η ποίηση ακρίβεια, η Ηλιάνα Μαυρομάτη επιμένει σε μια εκδοχή ζωής, που δεν της επιτρέπει τη μετριότητα, τη σιωπή, τον φόβο. Πάντα ξέρει να ξαναρχίζει σε μια εποχή που η θέληση είναι κατάκτηση. Κι αυτή είναι η δική της ιδιόλεκτος.

Ηλιάνα, πριν κάποιες ημέρες, τελείωσαν οι παραστάσεις της «Αισθηματικής αγωγής» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, όπου συμμετείχες. Με ποιες παραδοχές έκλεισε για σένα κι αυτός ο κύκλος;

Αρχικά με την ελπίδα ότι θα υπάρξει επόμενος κύκλος, γιατί ήταν μια δουλειά που απόλαυσα ιδιαίτερα κι έμαθα πολλά μέσα από αυτήν. Αναμετρήθηκα με ένα υπέροχο κείμενο, με μια εποχή που έχει τεράστιο πολιτικό και ιστορικό ενδιαφέρον και με χαρακτήρες που με προκάλεσαν πολύ. Η συνάντηση με τον Παντελή Φλατσούση ήταν μια εξαιρετική συγκυρία και μια ανάσα ελπίδας για το μέλλον του θεάτρου και της σκηνοθεσίας. Χάρηκα πολύ που συνάντησα τη γενιά μου στη δουλειά μας και κλήθηκα να προσφέρω την εμπειρία και τα εκφραστικά μου μέσα για να εξελιχθούμε παρέα με όχημα ένα τέτοιο υλικό.

Ακούγονται πολύ όμορφα όλα αυτά. Πώς είναι να φτάνει κανείς σε ένα σημείο (με αφορμή το κείμενο του Φλωμπέρ) και να συνειδητοποιεί ότι μεγάλο μέρος των νεανικών ονείρων δεν έχει πραγματοποιηθεί; Είμαστε μια γενιά, πιστεύεις, που φοβάται για τα όνειρά της;

Είμαστε μάλλον μια γενιά που δεν τολμά να κάνει όνειρα. Ίσως είναι και το μεγάλο αγκάθι της εποχής μας, το ότι δεν τολμάμε να οραματιστούμε τη ζωή μας αλλιώς, εξελιγμένη, πιο βαθιά. Ζούμε σε πολεμικές συνθήκες που δεν μας επιτρέπουν να δούμε πολύ μακριά. Ίσως η γνώση ότι η ιστορία της ανθρωπότητας περνά μέσα από σκοτάδια για να ξαναβγεί στο φως, βοηθά να τραβήξουμε μπροστά.

Από παλιότερες συζητήσεις μας, ξέρω ότι συνειδητά επιλέγεις την αισιοδοξία. Υπήρχαν στιγμές, παρόλα αυτά, που έχασες την ελπίδα σου;

Δεν νιώθω να έχω χάσει ποτέ την ελπίδα μου. Υπάρχει πάντα ένας πυρήνας μέσα μου που είναι σίγουρος ότι θα τα καταφέρει. Όχι μόνο προσωπικά, ότι ο Άνθρωπος θα τα καταφέρει τελικά. Όσες αντιξοότητες, όση δυσκολία κι αν αντιμετωπίσει. Αρκεί να αγωνίζεται. Κανένας αγώνας δεν πάει χαμένος.

Τι έχει αλλάξει περισσότερο τα τελευταία πέντε χρόνια;

Έχω μεγαλώσει μέσα μου, έξω μου. Έχω κατασταλάξει σε πολλά κι έχουν ανοίξει τόσες καινούριες δυνατότητες. Αισθάνομαι πιο ήρεμη.

Η τηλεόραση είναι δύσκολη υπόθεση; Συνδυάζεται, όταν ως ηθοποιός, παίζεις και στο θέατρο; Αυτό το δυσκίνητο «ηθοποιός στην Ελλάδα» έχει καθόλου μετατοπιστεί προς μια πιο ανθρώπινη κατεύθυνση;

Ο συνδυασμός «θέατρο-τηλεόραση» είναι πολύ σκληρός για τους ηθοποιούς γιατί σημαίνει εργασία πάνω από 15 ώρες την ημέρα. Σημαίνει ελάχιστος προσωπικός χρόνος, πολύ διάβασμα, πολύ δύσκολες συνθήκες εργασίας. Είναι μεγάλη απόφαση να συνδυάζει κανείς και τα δύο και κυρίως βασίζεται στην ανάγκη να επιστρέψει καλλιτεχνικά στον «τόπο», που του προσφέρει ουσιαστική δημιουργία και επαφή με το κοινό. Αν κανείς έχει μόνο θεατρική δραστηριότητα είναι πάρα πολύ δύσκολο να βιοπορίζεται. Οι συνθήκες δυστυχώς γίνονται ολοένα και πιο δύσκολες για μας.

Τα μαθήματα που κάνεις στο εργαστήρι σου σε πήγαν και στη μεριά της διδασκαλίας, του άμεσου μοιράσματος, της εγγύτητας.  Πόσο έχεις αλλάξει ως άνθρωπος από τότε που καταπιάστηκες και με αυτή την πλευρά του επαγγέλματος;

Έχω αλλάξει ριζικά. Σε ανθρώπινο και καλλιτεχνικό επίπεδο. Η σημαντικότερη αλλαγή που νιώθω ότι μου έχει επιφέρει η ενασχόλησή μου με τη διδασκαλία, πέρα από την καλλιτεχνική εξέλιξη, είναι η καλλιέργεια της υπομονής, της επιμονής, της πίστης στη δουλειά, και η επιείκεια με τους ανθρώπους. Το να δουλεύεις με νέους καλλιτέχνες που τώρα καλλιεργούν τα οράματα και τα εργαλεία τους είναι λίγο σαν να μεγαλώνεις παιδιά, που χρειάζεται να αφουγκραστείς κάθε φορά ποια είναι η ειδική ανάγκη. Αυτή η λειτουργία μου έχει αποκαλύψει σπουδαίους θησαυρούς.

Ορίζεις σε μεγάλο βαθμό την καθημερινότητά σου σε αυτή την τεράστια πόλη που ζούμε;

Προσπαθώ να ορίζω τους ρυθμούς, μέσα στους οποίους κινούμαι για να καταπραΰνω το άγχος, που προκαλεί το χάος της πόλης. Η τόση πληροφορία και η απόσταση από το φυσικό με παρασύρουν συχνά, αλλά μεγαλώνοντας καταφέρνω να βρω το φυσικό στη σχέση μου με τους ανθρώπους και τα ζώα μου. Η δημιουργικότητα, που μου προσφέρει η δουλειά μας επίσης είναι ένας φοβερά καθησυχαστικός παράγοντας και την κρατάω σαν κόρη οφθαλμού.

Προς τα πού κοιτάζεις, όταν θες να ξεφύγεις;

Ανεβαίνω σε ένα ύψωμα και κοιτάζω το φως του ουρανού και την εικόνα της πόλης. Είναι ένα είδος προσευχής στη ζωή.

Τι διάβασες, τι είδες, τι άκουσες πρόσφατα και το κρατάς;

Διαβάζω καθημερινά και παρακολουθώ τον αγώνα των συγγενών των θυμάτων των Τεμπών, και κρατάω τη δύναμη, την αξιοπρέπεια και την έμπνευση που προσφέρουν σε όλους μας.

Αν έγραφες την περίληψη αυτού του χειμώνα που φτάνει στο τέλος του, ποιος θα ήταν ο πρόλογος;

Αναταράξεις, σεισμοί γεωλογικοί, πολιτικοί και κοινωνικοί, καλλιτεχνική δημιουργία, βουτιά σε σπουδαία κείμενα, δουλειά, δουλειά, δουλειά, βόλτες με τα σκυλιά μέσα στο κρύο, καινούριοι άνθρωποι, καινούριες εμπειρίες, ωρίμανση και προσπάθεια να κρατηθεί ζωντανό το όραμα.

Σε ευχαριστώ πολύ!

Κι εγώ.