Η αύξηση των περιβαλλοντικών και ηθικών ανησυχιών οδήγησε στην εμφάνιση των αναλόγων κρέατος ως αξιόπιστη εναλλακτική λύση στο παραδοσιακό κρέας ζωικής προέλευσης. Η αυξανόμενη ζήτηση για πηγές πρωτεϊνών φυτικής προέλευσης έχει κερδίσει την προσοχή ως βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις στις συμβατικές ζωικές πρωτεΐνες.

Τα περιβαλλοντικά οφέλη των πρωτεϊνών με βάση τα φυτά και τα έντομα έχουν τεκμηριωθεί, αλλά οι επιπτώσεις των πρωτεϊνών που παράγονται από μικρόβια και του καλλιεργημένου κρέατος δεν έχουν αξιολογηθεί πλήρως. Η ανάπτυξη εναλλακτικών προϊόντων με διατροφικό και οργανοληπτικό προφίλ παρόμοιο με τα αντίστοιχα συμβατικά προϊόντα παραμένει εξαιρετικά δύσκολη.

Επιπλέον, οι ελλιπείς αξιολογήσεις ασφάλειας και η έλλειψη σαφών ρυθμιστικών κατευθυντήριων γραμμών προκαλούν σύγχυση στη βιομηχανία τροφίμων και εμποδίζουν την πρόοδο. Πολλά πρέπει να γίνουν ακόμη για να υποστηριχθεί πλήρως η αξιοποίηση των AP στο πλαίσιο της υποστήριξης της προσπάθειας να καταστεί το παγκόσμιο σύστημα τροφίμων βιώσιμο. Το Γερμανικό Ινστιτούτο Αξιολόγησης Κινδύνων (BfR) ερευνά ήδη ορισμένες νέες πηγές πρωτεϊνών, όπως για παράδειγμα έντομα, φύκια ή λούπινα. Ως εκ τούτου, είναι από τα πλέον ενημερωμένα μέσα για εναλλακτικές πηγές πρωτεϊνών.

Ποιες εναλλακτικές πηγές πρωτεΐνης υπάρχουν;

Φυτικές πηγές πρωτεΐνης

Τα όσπρια είναι μια εναλλακτική φυτική πηγή πρωτεΐνης. Εκτός από τα παραδοσιακά χρησιμοποιούμενα φασόλια, τα μπιζέλια και τις φακές, τα γλυκά λούπινα (ιδίως οι σπόροι γλυκού λούπινου) χρησιμοποιούνται επίσης εδώ και αρκετό καιρό στη βιομηχανία τροφίμων και ζωοτροφών. Οι σπόροι λούπινου έχουν την υψηλότερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες από όλα τα εγχώρια όσπρια. Στον τομέα των τροφίμων, το όσπριο χρησιμοποιείται ως πρόσθετο σε διάφορα πιάτα ή ως αλεύρι λούπινου για την παραγωγή αρτοσκευασμάτων.

Μύκητες/μυκοπρωτεΐνες από μύκητες και ζύμη

Οι μυκοπρωτεΐνες είναι πρωτεΐνες που προέρχονται από μύκητες. Υψηλές αποδόσεις μυκοπρωτεϊνών μπορούν να ληφθούν από ορισμένες καλλιέργειες μυκήτων. Από τη δεκαετία του 1980, οι καλλιέργειες μυκήτων χρησιμοποιούνται σε βιομηχανική κλίμακα για την παραγωγή βιομάζας με υψηλά επίπεδα πρωτεϊνών. Η μυκοπρωτεΐνη με κατάλληλη υφή μπορεί να εξεταστεί για χρήση σε προϊόντα υποκατάστασης κρέατος.

Μακροφύκη και μικροφύκη

Τα φύκη είναι φωτοσυνθετικοί οργανισμοί που ζουν στο νερό. Τα φύκια χρησιμοποιούν το ηλιακό φως πιο αποτελεσματικά από τα χερσαία φυτά και αναπτύσσονται ταχύτερα. Αυτό τα καθιστά κατάλληλη εναλλακτική πηγή πρωτεϊνών για τρόφιμα και ζωοτροφές. Τα φύκη χωρίζονται γενικά σε μακροφύκη και μικροφύκη. Τα μακροφύκη, όπως τα φύκια, είναι πολυκύτταροι οργανισμοί που αναπτύσσονται στη θάλασσα. Χρησιμοποιούνται εδώ και πολλά χρόνια, ιδίως στην Ασία, για την παραγωγή τροφίμων και αποτελούν σημαντική πηγή πρωτεϊνών.

Χρησιμοποιούνται επίσης όλο και περισσότερο σε προϊόντα υποκατάστασης ψαριών. Τα μικροφύκη είναι μονοκύτταροι μικροοργανισμοί που αναπτύσσονται τόσο στο γλυκό νερό όσο και στη θάλασσα. Χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο για την παραγωγή τροφίμων σε συμπληρώματα διατροφής και ως ζωοτροφές. Επιπλέον, τα μικροφύκη χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία καλλυντικών.

Έντομα

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO), περίπου 1.900 είδη εντόμων καταναλώνονται παγκοσμίως. Τα έντομα μετατρέπουν την τροφή τους πολύ αποτελεσματικά σε πρωτεΐνες που είναι πολύτιμες για τον άνθρωπο. Τέσσερα είδη εντόμων έχουν σήμερα εγκριθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως νέα τρόφιμα. Ανάλογα με τον τύπο της έγκρισης, τα έντομα χρησιμοποιούνται ως πρόσθετα σε αποξηραμένη, κατεψυγμένη, παστώδη ή κονιοποιημένη μορφή σε ορισμένα προϊόντα όπως ζυμαρικά και ζυμαρικά ή μπάρες δημητριακών.

Κίνδυνοι για την υγεία

Όπως και σε άλλα τρόφιμα φυτικής ή ζωικής προέλευσης, έτσι και σε εναλλακτικές πηγές πρωτεΐνης μπορεί να υπάρχουν προσμείξεις. Υπάρχει συζήτηση σχετικά με διάφορα στοιχεία καθώς και μυκο- και φυτικές τοξίνες ή τους μεταβολίτες τους ως δυνητικά σχετικές ομάδες ουσιών σε πρωτεϊνικές πηγές όπως τα όσπρια, τα αμύγδαλα ή οι ηλιόσποροι και τα φύκια.

Τα όσπρια περιέχουν αντιθρεπτικές ουσίες (π.χ. φυτικό οξύ, λεκτίνες, τανίνες ή σαπωνίνες). Επομένως, θα πρέπει να καταναλώνονται μόνο μαγειρεμένα. Τα αποξηραμένα φύκια, για παράδειγμα, μπορεί να έχουν πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε ιώδιο. Αν ληφθεί υπερβολική ποσότητα αυτού του ζωτικού θρεπτικού συστατικού, μπορεί να οδηγήσει σε δυνητικά σημαντικές για την υγεία επιπτώσεις στον θυρεοειδή αδένα. Τέλος, ορισμένες νέες πηγές πρωτεϊνών ενδέχεται να περιέχουν τοξίνες που δεν έχουν ακόμη ερευνηθεί ή γίνει επαρκώς γνωστές. Αυτό ισχύει ιδίως για εξωτικά φυτά ή νεοανακαλυφθέντες μικροοργανισμούς.

Πηγή: Cibum