Η Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού εορτάζεται κάθε χρόνο στις 20 Νοεμβρίου, με αφορμή την επέτειο υιοθέτησης από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, το 1989, της Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού αποτελεί το πλέον αποδεκτό κείμενο για τα ανθρώπινα δικαιώματα παγκοσμίως. Την έχουν επικυρώσει όλα τα κράτη του κόσμου, εκτός των ΗΠΑ και της Σομαλίας (η Ελλάδα την επικύρωσε στις 2 Δεκεμβρίου 1992 με τον νόμο 2101), και τα 54 άρθρα της καλύπτουν όλα τα δικαιώματα των παιδιών που χωρίζονται σε 4 τομείς: Δικαιώματα Επιβίωσης, Ανάπτυξης, Προστασίας και Δικαιώματα Συμμετοχής.
Παρά τα διεθνή κείμενα προστασίας των παιδιών, που σε πολλές χώρες αποτελούν κενό γράμμα, εκατομμύρια παιδιά εξακολουθούν να υποφέρουν από τη φτώχεια και να στερούνται της στοιχειώδους σχολικής εκπαίδευσης, εκατοντάδες χιλιάδες υφίστανται τις τραγικές συνέπειες συρράξεων και οικονομικού χάους, δεκάδες χιλιάδες ακρωτηριάζονται στους πολέμους και πολλά ακόμη ορφανεύουν ή και σκοτώνονται από τον ιό του AIDS και από άλλες ασθένειες. Τα στοιχεία και οι αριθμοί είναι καταπέλτης στο εφησυχασμό της συνείδησης.
Έκθεση UNICEF – ΕΛΙΑΜΕΠ: Σε κίνδυνο από την κλιματική αλλαγή περισσότερα από 300.000 παιδιά στην Ελλάδα
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην ευημερία των παιδιών και το θεσμικό πλαίσιο στη χώρα μας βρέθηκαν στο επίκεντρο της πρόσφατης έκθεσης, με τίτλο «Κλιματική αλλαγή και θεσμικό πλαίσιο για τα παιδιά στην Ελλάδα», που δημοσιεύθηκε και παρουσιάστηκε από το Γραφείο της UNICEF στην Ελλάδα, σε συνεργασία με το Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ).
Η έκθεση υπογραμμίζει, μεταξύ άλλων, ότι τα παιδιά, ιδιαίτερα όσα ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες –συμπεριλαμβανομένων των κοριτσιών, των παιδιών με αναπηρίες, των εκτοπισμένων παιδιών και εκείνων που ζουν στη φτώχεια– φέρουν το μεγαλύτερο βάρος από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Μάλιστα, όπως επισημάνθηκε, καθώς τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται πιο συχνά και πιο έντονα, τα παιδιά στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν απειλές για την εκπαίδευση, την ψυχική υγεία και τη γενικότερη ευημερία τους.
Βασικά ευρήματα
H έκθεση παρουσιάζει τον καταστροφικό αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στην ευημερία των παιδιών και των νέων στη χώρα, τονίζοντας ότι η κλιματική κρίση είναι μια κρίση για τα δικαιώματα των παιδιών, με τα παιδιά να επηρεάζονται δυσανάλογα από την κλιμάκωση των φυσικών καταστροφών. Πιο αναλυτικά, τα βασικά ευρήματα της έκθεσης είναι τα ακόλουθα:
Το 2023, ήταν το θερμότερο έτος των τελευταίων 30 ετών και το τρίτο ξηρότερο έτος από το 1991.
Είκοσι πέντε δήμοι κήρυξαν κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω ξηρασίας και υδατικής πίεσης την περίοδο Μαΐου-Σεπτεμβρίου 2024.
307.763 παιδιά εκτιμάται ότι διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να πληγούν από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα.
Το 80% των εκπαιδευτικών που συμμετείχαν στη συζήτηση της ομάδας εστίασης δήλωσε ότι τα σχολεία, στα οποία εργάζεται (ή έχει εργαστεί στο παρελθόν) δεν είναι επαρκώς εξοπλισμένα για την αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων.
Σχεδόν το 70% των μαθητών που συμμετείχαν στη δημοσκόπηση του U-Report ανέφερε ότι δεν μπορούσε να παρακολουθήσει τα μαθήματά του σύμφωνα με το πρόγραμμα, λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους.
Το υφιστάμενο εθνικό πολιτικό και κανονιστικό πλαίσιο για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή στερείται συγκεκριμένων μέτρων και προβλέψεων που έχουν διαμορφωθεί από και για τα παιδιά.
Η Πελοπόννησος, η Θεσσαλία και η Δυτική Ελλάδα είναι οι τρεις περιφέρειες της Ελλάδας με τον υψηλότερο κίνδυνο καταστροφών.
Το αυξημένο άγχος, ακολουθούμενο από τον περιορισμό του πρασίνου και των δασών, ήταν οι δύο επικρατέστερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής που έχουν απασχολήσει τους νέους, όπως ανέφεραν στη δημοσκόπηση του U-Report.
«Οι καταστροφές απειλούν όλα τα εγγενή δικαιώματα των παιδιών που κατοχυρώνονται στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού στη ζωή, την επιβίωση, την προστασία, την ανάπτυξη, τη συμμετοχή και την ελεύθερη έκφραση. Η κλιματική αλλαγή δεν αλλάζει μόνο τον πλανήτη μας, αλλάζει και τα παιδιά μας», έχει αναφέρει η Ασπασία Πλακαντωνάκη, αναπληρώτρια εκπρόσωπος της UNICEF στην Ελλάδα.
Η συγκεκριμένη ανάλυση περιλαμβάνει, επίσης, μια χαρτογράφηση των τρωτών σημείων των παιδιών σε 13 περιοχές της Ελλάδας και παρέχει κρίσιμες γνώσεις για το πώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει βασικές πτυχές της ζωής των παιδιών, ιδιαίτερα την πρόσβασή τους στην εκπαίδευση, τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας και τη γενική ευημερία.
«Ο ρόλος των think tanks, όπως το ΕΛΙΑΜΕΠ, είναι να παρέχουν τα απαραίτητα εργαλεία και την αιτιολόγηση στους υπευθύνους λήψης αποφάσεων. Η συγκεκριμένη έκθεση αποτελεί βασική δουλειά και έχει καταλήξει σε σημαντικά συμπεράσματα, τα οποία θα δοθούν στη UNICEF, που αποτελεί έναν σημαντικό φορέα λήψης αποφάσεων», είχε δηλώσει από την πλευρά της η Μαρία Γαβουνέλη, γενική διευθύντρια του ΕΛΙΑΜΕΠ.
