Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Το 65ο, το 5ο δικό μου.

Στη Θεσσαλονίκη, στην πόλη της υγρασίας που αντέχεται γιατί τελικά σου προσφέρει τη μορφή τέχνης που τον καθένα τον ζεσταίνει διαφορετικά, ανάμεσα σε ταινίες και ταινίες, ξεχωρίζουν εκείνες που σε πιάνουν από το χέρι ώστε να σου δείξουν τον άνθρωπο-διπλανό σου. Ταινίες που βλέπεις με λαχτάρα, ταινίες που σε ικανοποιούν, που σε συγκινούν, που σου θυμίζουν να κοιτάς πιο πολύ γύρω σου, που σε βαραίνουν δημιουργικά, που κάνουν τις σκέψεις σου να τρέχουν… Ταινίες που τις δημιουργεί ο άνθρωπος για τον άνθρωπο.

Η διπλανή μου σχεδόν κλαίει, ο πάρα – διπλανός μου ψηφίζει πάρα πολύ καλή και ακούει μια σκηνοθέτιδα νιώθοντας γεμάτος, η μπροστινή μου μιλάει για κάτι ίδιο που έχει ζήσει, ο πάρα – μπροστινός μου λέει ευχαριστώ γιατί στο νησί του θα μπορούσε κανείς να κινηματογραφήσει μια ιστορία σαν κι αυτή – μισάνθρωπη.

Η ερώτηση είναι κοινή: Πόσο λιγότερο άνθρωποι γινόμαστε με τον καιρό;

Παρακάτω δύο ταινίες που κάνουν τη δική τους προσπάθεια να απαντήσουν σε ένα ερώτημα κατά τα άλλα πολύ προσωπικό.

Σε πτώση / On Falling

Αντλώντας από τη μακρά παράδοση του βρετανικού κοινωνικού δράματος, το στιβαρό ντεμπούτο της Λάουρα Καρέιρα φιλοτεχνεί το πορτρέτο της Αουρόρα, μιας Πορτογαλίδας μετανάστριας που εργάζεται σε μία αχανή αποθήκη στη Σκωτία. Στοιβαγμένη σ’ ένα διαμέρισμα με πέντε ακόμα μετανάστες από την ευρωπαϊκή περιφέρεια, μοναχική και σιωπηλή, βυθισμένη στην υπνωτική επανάληψη μιας αλλοτριωτικής δουλειάς, η Αουρόρα βλέπει το όνειρό της για μια καλύτερη ζωή να συντρίβεται – όχι μ’ έναν πάταγο, αλλά μ’ έναν λυγμό. Καμωμένη από μικρές χειρονομίες και νεύματα, με την ψιθυριστή ανάσα της ματαιωμένης προσδοκίας ενός ανθρώπου που πασχίζει να επιβιώσει με αξιοπρέπεια, η ταινία συλλαμβάνει με τρυφερότητα την αθέατη, μελαγχολική πραγματικότητα ενός σύγχρονου προλεταριάτου. Το ανάγλυφο πολιτικό πρόσημο της ταινίας – διάσπαρτο από κωμικές πινελιές που σαρκάζουν τη ρητορική του μεταμοντέρνου καπιταλισμού – δεν γίνεται ποτέ υψηλόφωνο ή διδακτικό, μεταγγίζοντας στον θεατή μια συγκίνηση απείρως αποτελεσματικότερη από κάθε μανιφέστο.

Αν έχεις ρίξει έστω και μισό δάκρυ βλέποντας Κεν Λόουτς – η ταινία άλλωστε είναι της εταιρείας παραγωγής και των δικών του ταινιών – την ταινία ευτυχώς θα τη δεις στο Cinobo (online ή σε κάποιο από τα δύο σινεμά στην Αθήνα) σύντομα.

Ο Μοϊκανός / Le Mohican

Στην Κορσική του υπερ-τουρισμού και της μαφίας των εργολάβων, ένας βοσκός που διατηρεί το κοπάδι του σε προνομιακό σημείο, πάνω στη θάλασσα, δέχεται απειλές από τους μαφιόζους – αλλά αντιστέκεται. Όταν, σε μια αψιμαχία μ’ ένα πρωτοπαλίκαρο, ο βοσκός διαπράξει αμυνόμενος φόνο, οι μαφιόζοι και οι αρχές εξαπολύουν ένα ανελέητο ανθρωποκυνηγητό απ’ άκρη σ’ άκρη του νησιού. Όμως ο φυγάς θα βρει τους πιο απροσδόκητους συμμάχους: την ακτιβίστρια ανιψιά του και, κυρίως, την κοινωνία των απλών νησιωτών, που παίρνουν υπό την προστασία τους τον «Μοϊκανό», όπως τον βαφτίζουν – τον μόνο ανάμεσά τους που υψώνει του ανάστημά του στην ισοπέδωση του τόπου. Δεν είναι μόνο ότι ο Μοϊκανός είναι μια εντυπωσιακά καλοφτιαγμένη ταινία καταδίωξης, καμωμένη με άκρα λιτότητα, που ανανεώνει τον αρχετυπικό μύθο του «απλού ανθρώπου απέναντι στο διεφθαρμένο σύστημα»· ό,τι καθιστά την ταινία απαραίτητη είναι οι ανατριχιαστικές αναλογίες της με όσα συμβαίνουν κατά μήκος ολόκληρης της μεσογειακής ακτογραμμής, πάνω απ’ όλα όμως είναι η ανάγλυφη –αλλά ποτέ φτηνά καταγγελτική– πολιτική της θέση, και η έκκληση για αλληλεγγύη και ηθική ακεραιότητα.

Αν σε αφορά ότι και στην Ελλάδα κάποια στιγμή η θέα και η θάλασσα δε θα σου είναι προσιτές, αν είσαι νοσταλγός της φύσης και σου λείπει να αναπνέεις και να γεμίζουν τα πνευμόνια σου, ψάξε αυτή την ταινία, μια ταινία που συνδυάζει πραγματικότητα με μυθοπλασία και προβληματισμό με αγανάκτηση.

Να μην ξεχάσω να πω πόσο ωραία και ουσιαστικά λόγια μοιράστηκαν για τις ταινίες οι σκηνοθέτες, που ήταν καλεσμένοι του φεστιβάλ και συζήτησαν με το κοινό για τις δικές τους εμπειρίες που αποφάσισαν να τις διηγηθούν και σε εμάς. Δύο άνθρωποι που σίγουρα βλέπουν την τέχνη του κινηματογράφου σαν καταφύγιο και σαν ένα μοίρασμα βιωμάτων και ιδεών.

Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ρίχνει την αυλαία του αύριο, ημέρα Κυριακή, με μια ακόμα γεμάτη ημέρα προβολών.