Όταν τα ίδια τα παιδιά σε αποκαλούν «η δασκάλα των Μουσείων» και πετάνε τη σκούφια τους για να είναι «κρίκοι» του παιχνιδιού, που γενναιόδωρα στήνεις, έχεις μια περίοπτη θέση στο παρόν και το μέλλον, με το φορτίο της αλήθειας να είναι ένα με τη φύση σου. Η Άλκηστη Χαλικιά, αγαπημένη συγγραφέας, σχεδιάζει και υλοποιεί (από το 1996) εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά σε μουσεία, μνημεία, βιβλιοθήκες, χώρους τέχνης και πολιτισμού, ενώ οι ιδέες της για ταρακουνημένα σχολεία, φιλόμουσα ζώα, απίθανα βιβλία, για μύθους και φασαριόζους δράκους από την Κίνα έχουν αποδειχθεί σωτήριες. Και τα παιδιά, με τη σειρά τους, την ευγνωμονούν γιατί δεν ξεχνούν ποτέ τον άνθρωπο, που τους μίλησε για ελευθερία με την απλή κίνηση του αέρα και της θάλασσας.

Μ’ αρέσει να ρωτώ τους συγγραφείς τι προηγήθηκε της στιγμής που έκατσαν στο γραφείο και το πρώτο βιβλίο προέκυψε σαν νερό.

Προηγήθηκε μια τριβή και σχέση με το γράψιμο από πολύ μικρή ηλικία. Δεν την πρότεινε κανείς, δεν την παρότρυνε κανείς, δεν την επέλεξα ούτε εγώ. Ήταν η φύση μου. Ήξερα πως ανήκα στους «γραφιάδες» με κάποιον τρόπο και πως τα εργαλεία μου θα ήταν πάντα το χαρτί και το μολύβι. Σ’ αυτό έπεσα έξω γιατί αντικαταστάθηκαν από τον υπολογιστή σε μεγάλο βαθμό. Όχι, εντελώς. Ακόμη, όταν γράφω στίχους, τους γράφω με το χέρι.

Ήταν μονόδρομος για σας οι αποδέκτες; Τα παιδιά δηλαδή;

Όχι. Αντίθετα, οι στίχοι και τα ποιήματα, που έγραφα για πολλά χρόνια, ήταν για ενήλικο κοινό. Η επαγγελματική μου σταδιοδρομία με έφερε κοντά στα παιδιά. Άρχισα να γράφω εκπαιδευτικά προγράμματα, παιχνίδια ρόλων, σκετς, ολόκληρες γιορτές. Αυτή η τριβή, με έμαθε να μιλώ τη γλώσσα των παιδιών. Στην πορεία, κατάλαβα ότι αυτή η γλώσσα είναι για όλους. Γνωρίζω ανθρώπους που αγοράζουν παιδικά βιβλία χωρίς να έχουν παιδιά στο περιβάλλον ή την εργασία τους.

Από τη διάδραση που είναι σύμφυτη με τις δραστηριότητές σας ποιο είναι το μεγαλύτερο κέρδος;

Η καθημερινή επαφή με την αθωότητα. Η καθημερινή επαφή με το παιδί μέσα μου. Η άμεση ηθική ανταπόδοση. Μπορεί να μην γίνεται κανείς πλούσιος με την τρέχουσα σημασία, αλλά αποκτά μια περιουσία κι ένα απόθεμα ψυχικών εφοδίων, που δεν μπορεί ποτέ ούτε να τελειώσει ούτε να αποκτηθεί με χρήματα.

Βοηθάει τους συγγραφείς ότι ένα παιδί δεν έχει παρελθόν να αναπολήσει, ενώ στο μυαλό του ο χρόνος διαστέλλεται;

Δεν το σκέφτηκα ποτέ έτσι. Τα παιδιά άλλωστε, δεν είναι ένα κοινό που το συναντάει το βιβλίο μας άμεσα. Συνήθως, υπάρχει μια διαμεσολαβημένη σχέση μέσω του γονιού ή του εκπαιδευτικού, οπότε ένα βιβλίο για παιδιά ουσιαστικά είναι ένα βιβλίο για όλους. Μπορεί τα παιδιά να μην έχουν παρελθόν, έχουν όμως οι γονείς τους και οι εκπαιδευτικοί κι ένα γραπτό που επαναλαμβάνει θέματα χιλιοειπωμένα ή τρόπους γραφής παρωχημένους ή χωρίς λογοτεχνικό ενδιαφέρον ή είναι απλοϊκό, το αντιλαμβάνονται όλοι.

Όταν ακούτε ερωτήσεις, όπως ποιο είναι το μέλλον του παιδικού βιβλίου σήμερα στην Ελλάδα, ποιο είναι το πρώτο πράγμα που σκέφτεστε;

Το πρώτο πράγμα που σκέφτομαι είναι ότι θα πάει περίφημα, όλοι θα διαβάζουν, οι βιβλιοθήκες θα πληθαίνουν κι οι συγγραφείς θα αποκτήσουμε φήμη μέχρι τα πέρατα του κόσμου! Η αισιοδοξία είναι μονόδρομος.

Τι τροφοδοτεί διαρκώς την τράπεζα ιδεών; Τι γράφετε αυτόν τον καιρό;

Η ευαισθησία είναι μια ποιότητα χαρακτήρα που πολλοί την έχουν, αλλά λίγοι την εκτιμούν ή την αξιοποιούν. Οι συγγραφείς δουλεύουμε με την ευαισθησία μας. Είναι η κινητήριος δύναμη. Θα έπρεπε να την ασφαλίζουμε, όπως οι βιολονίστες τα χέρια τους. Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν ιατρεία να διαπιστώσουν τραυματισμό ή ακρωτηριασμό ευαισθησίας. Κινδυνεύει όμως από τον κυνισμό. Προσωπικά, αποφεύγω τους κυνικούς κι αν ήμουν ασφαλιστική εταιρεία θα ασφάλιζα μόνο τους συγγραφείς, που δεν βλέπουν τηλεόραση και δεν διαβάζουν καθημερινά ειδήσεις.

Γράφω τρία διαφορετικά πολύ μεταξύ τους βιβλία. Το ένα είναι μια εικονογραφημένη ιστορία για παιδιά, το δεύτερο είναι μια πρόταση για να παίξει κανείς με την ποίηση και το τρίτο σχετίζεται με τα εκπαιδευτικά προγράμματα στα μουσεία.

Στο παρόν που ζούμε, ποιο θα ήταν αυτό που θα έπρεπε να «ταρακουνηθεί» περισσότερο ώστε να προκύψει μια άλλη, καλύτερη εκδοχή;

Το μέσα μας. Το έξω μας το φροντίζουμε όλοι πολύ με καινούρια ρούχα και body lotion. Το μέσα μας, όμως, λιμοκτονεί για τρυφερότητα, αληθινή φιλία, γαλήνη, αποδοχή αρχές, ήθος.

Νομίζετε ότι η απλότητα είναι μια έννοια που ξεχνιέται; Ο ελεύθερος χρόνος, επίσης, στη ζωή των παιδιών;

Η απλότητα είναι μια κατάκτηση, που έρχεται μετά από πολλών χρόνων αφαίρεση. Στη νεότητα, προσθέτεις και από μια ηλικία και μετά, αφαιρείς. Είναι υπέροχη πράξη η αφαίρεση! Θα έπρεπε να δίνουμε έμφαση σε αυτήν στο σχολείο.

Ο ελεύθερος χρόνος δεν είναι τίποτα από μόνος του και δεν σημαίνει το ίδιο για όλους. Κάποιοι θα γίνουν δημιουργικοί μετά από μεγάλο διάστημα ανίας, κάποιοι θα γίνουν άτακτοι, ενοχλητικοί ή θα ενδώσουν σε κάποιον εθισμό. Σίγουρα, χρειάζεται σε όλους ένα περιθώριο χρόνου για να ερχόμαστε σε επαφή με τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας, αλλά και για να πειραματιζόμαστε με ενδιαφέροντα που δεν ξέρουμε ακόμη ότι έχουμε.

Ξέρω ότι τις ξεναγήσεις, που κάνετε, κατά καιρούς, τα παιδιά τις απολαμβάνουν. Γιατί λέτε;

Υποθέτω πως θα έπρεπε να απαντήσουν τα ίδια τα παιδιά σε αυτήν την ερώτηση. Υποψιάζομαι πάντως πως αν τις απολαμβάνουν είναι γιατί ο στόχος μου είναι ακριβώς αυτός: να έχουν μια ευχάριστη και πολύπλευρη εμπειρία, που να εδράζεται στο παιχνίδι.

Αυτόν τον μήνα, σε παρέες, εδώ κι εκεί, έχουμε μιλήσει αρκετά για τα βραβεία και τη σημασία τους. Ποια είναι η δική σας γνώμη;

Τα βραβεία είναι εξαιρετικά, όταν τα παίρνεις, αδιάφορα όταν τα χάνεις από λίγο και διαπλεκόμενα, όταν δεν σε περιλαμβάνουν καθόλου. Αστειεύομαι, αλλά η αλήθεια είναι πως συνήθως κάπως έτσι αντιδρούν οι περισσότεροι. Τα βραβεία βοηθούν στο μάρκετινγκ και τη συζήτηση γύρω από μια δραστηριότητα. Δεν γίνεται κάποιος καλύτερος στο αντικείμενό του, αλλά μπορεί να του δοθούν ευκαιρίες που δεν θα τις είχε ίσως χωρίς μια διάκριση στο βιογραφικό του. Είναι φυσικά αποτέλεσμα συγκυριών και υποκειμενικής επιλογής, αλλά πάντα δεν θέλει και λίγο τύχη η ζωή;