Ο δρόμος της μη συνεργασίας, αυτό το εγκάρδιο όχι που μπορεί να αλλάξει τα πάντα, είναι το τιμητικό έμβλημα γι’ αυτούς που δεν ανέχονται το μέλλον σε νεκροθάλαμο. Το όχι, η άρνηση που αυτόματα ορίζει ξεκάθαρα και το ταμπούρι, είναι το προϊόν μιας σπάνιας στιγμής, όπου ο φορέας δεν χωράει στον εαυτό του. Υποφέρει από τα στενά του όρια και κροταλίζει με λύσσα τα κιγκλιδώματα. Αγγίζοντας την ιστορία, είναι πάρα πολλοί εκείνοι, που, κάποια στιγμή στην ζωή τους, κράτησαν τα φωνήεντα της άρνησης και της ανυπακοής σαν δρεπάνια στα χέρια τους.

Ο βιρτουόζος της κιθάρας από το Σιάτλ, ο Τζίμι Χέντριξ, δεν πήγε ποτέ στο Βιετνάμ να πολεμήσει. Κατήγγειλε τον χυδαίο αυτό πόλεμο με την πρωτοπόρα τέχνη του, ορίζοντας ως λογικό συναίσθημα την ντροπή, για όποιον δεν ένιωθε την αδικία. Τον πόλεμο στο Βιετνάμ, επίσης, καταδίκασε γράφοντας, τραγουδώντας, ουρλιάζοντας, μέσα από την αιχμηρή του ιδιωτικότητα, και ο Τζον Λένον, το θρυλικό σκαθάρι από το Λίβερπουλ. Επέστρεψε το βραβείο που είχε πάρει με τα άλλα μέλη των Beatles στη βασίλισσα της Βρετανίας, διαμαρτυρόμενος, παραμένοντας έτσι για πάντα δίπλα στις εστίες των αδικημένων.

Ο Ζαν Πολ Σαρτρ, ο φιλόσοφος, λογοτέχνης, κριτικός και πολιτικός ακτιβιστής από το Παρίσι, αρνήθηκε να παραλάβει το Νόμπελ Λογοτεχνίας που του απονεμήθηκε το 1964. «Ο συγγραφέας πρέπει να αρνηθεί να μετατρέψει τον εαυτό του σε όργανο, ακόμα κι αν αυτό συμβαίνει κάτω από τις πιο τιμητικές περιστάσεις, όπως στην προκειμένη περίπτωση». Ο Βίκτορ Λίδιο Χάρα Μαρτίνεθ, ο ποιητής, τραγουδιστής, συνθέτης και θεατρικός σκηνοθέτης και συγγραφέας από το Σαν Ιγνάσιο της Χιλής, ήταν ένας από αυτούς που αρνήθηκαν την τυραννία του Πινοσέτ. Στις 11 Σεπτεμβρίου 1973, ο στρατηγός Αουγκούστο Πινοσέτ ανέτρεψε με πραξικόπημα την κυβέρνηση Αγιέντε. Το πρωί της επόμενης ημέρας, ο Χάρα συνελήφθη στο Πανεπιστήμιο και μεταφέρθηκε μαζί με άλλους πολιτικούς κρατούμενους στο Στάδιο Χιλή (Estadio Chile). Υπάρχουν αναφορές πως οι βασανιστές του έσπασαν τα χέρια και του έδωσαν μια κιθάρα περιγελώντας τον και ζητώντας του να παίξει. Ο Χάρα φέρεται να τραγούδησε κάποια αποσπάσματα από το Venceremos. Δολοφονήθηκε ενώ ήταν υπο κράτηση στις 16 Σεπτεμβρίου 1973.

Ο Μάνος Χατζιδάκις από την Ξάνθη δεν ήταν ότι απέφευγε «μετά περίσσιας βδελυγμίας ό,τι τραυμάτιζε το ερωτικό του αίσθημα και την προσωπική του ευαισθησία», δεν περιφρονούσε μονάχα την δόξα, τα σκοτάδια, τα όσκαρ και την συμπόρευση με την «ορθοδοξία» κάθε εποχής. Ο Χατζιδάκις ήταν το διαρκές και έμπρακτο όχι σε ό,τι μετατρέπει τον άνθρωπο από ον που κοιτάζει ψηλά σε καημένη μοίρα.

Όταν βρέθηκε στο Παρίσι, ο Άρης Αλεξάνδρου, αντιστασιακός, ποιητής, πεζογράφος, και μεταφραστής έργων κυρίως της ρωσικής λογοτεχνίας, έκανε πάρα πολλές δουλειές για να μπορέσει να ζήσει. Ακόμη και χαμάλης. Όταν ο διευθυντής του καταστήματος, έμαθε ποιος είναι του πρότεινε καλύτερη θέση και καλύτερο μισθό. Ο Αλεξάνδρου αρνήθηκε, γιατί η προτεινόμενη θέση απαιτούσε από αυτόν να φορά στολή (Δημήτρη Ραυτόπουλου «Άρης Αλεξάνδρου ο εξόριστος», εκδ. Σοκόλη). Αυτό το όχι δεν είναι το όχι ενός παρανοϊκού. Είναι ένα όχι αναγκαίο, που εκφράζεται την στιγμή της απόλυτης αποδέσμευσης.

Ο αρνηθείς δεν μετανοιώνει. Aν ρωτιούνταν πάλι,
όχι θα ξαναέλεγε. Κι όμως τον καταβάλλει
εκείνο τ’ όχι — το σωστό — εις όλην την ζωή του

Κ.Π. Καβάφης

Ελλάδα. Αθήνα. Εξέγερση του Πολυτεχνείου, 14-17 Νοεμβρίου 1973. Η πιο δυναμική εκδήλωση της λαϊκής αντίθεσης στο καθεστώς της Χούντας των Συνταγματαρχών. Άνθρωποι που δεν χάθηκαν στα έλη της σιωπής. Άνθρωποι που βρήκαν το όνομά τους μέσα στην σύμπνοια του πλήθους. Άνθρωποι που έφτυσαν τον ορυμαγδό στις σκουριασμένες ερπύστριες κι έγιναν ένα σύμπαν με κάθε άχρονο αγωνιστή. Μόνο ένα πράγμα έχει σημασία: να είσαι ικανός για να τολμήσεις. Οι εξεγερμένοι του Νοέμβρη είπαν όχι στον εφιάλτη της Δικτατορίας: της βίας, της εκμετάλλευσης, του αφανισμού, του μεγάλου ευτελισμού. Με την καρδιά τους. Και με το αίμα τους.

Ελλάδα. Αθήνα. 28 Οκτωβρίου 1940. Ο ελληνικός λαός λέει όχι στις ιταλικές αξιώσεις που περιείχε το τελεσίγραφο που επιδόθηκε εκείνη την ημέρα στον δικτάτορα πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά. Συνέπεια της άρνησης αυτής ήταν η είσοδος της Χώρας στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και η έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940. Ο Κώστας Βάρναλης ακριβολογεί όταν λέει ότι «οι Έλληνες είχαν ηθικό εξοπλισμό και ανδρεία, όπως κάθε ελεύθερος λαός. Οι αδικητές λαοί έχουν θράσος μονάχα. Η Ελλάδα δεν βρέθηκε απροετοίμαστη και είπε με πίστη το μεγάλο «Όχι» –το «μολών λαβέ» των προγόνων. Και δεν μετάνιωσε».

Αυτά υποστηρίζει ο ποιητής. Και με το μέρος του θα είναι για πάντα όσοι είναι καχύποπτοι με κάθε εκκωφαντική σιωπή της ιστορίας.