Στην Ευρώπη, περίπου οι μισοί εργαζόμενοι αναφέρουν ότι στην εργασία τους βιώνουν ιδιαίτερα στρεσογόνες καταστάσεις, όπως εργασιακή ανασφάλεια, έλλειψη υποστήριξης από συναδέλφους, παρενόχληση στον εργασιακό χώρο, υπερβολικό φόρτο εργασίας, ακόμα και βίαιες συμπεριφορές, ενώ το 10% περίπου δηλώνει στα πρόθυρα του burn out.

Στην ανάγκη να δοθεί προτεραιότητα στην ψυχική υγεία στους χώρους εργασίας επικεντρώνεται το φετινό θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας, καθώς οι εργαζόμενοι περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους στην εργασία, όπου θα μπορούσε και θα έπρεπε το εργασιακό περιβάλλον να αποτελεί, πέραν της κύριας πηγής βιοπορισμού, πεδίο δημιουργικότητας, κοινωνικοποίησης και ευχαρίστησης. Δυστυχώς, όπως ήδη αναφέρθηκε, το τοπίο στην εργασία καταλήγει συχνά ψυχοφθόρο, προκαλώντας στους εργαζόμενους διάφορα ψυχολογικά προβλήματα.

Η βία στην εργασία

Σημαντικός επιβαρυντικός παράγοντας και για την ψυχική υγεία των εργαζομένων είναι η άσκηση βίας, που μπορεί να υποστούν κατά την άσκηση, των εργασιακών καθηκόντων τους. Το φαινόμενο αυτό συναντάται αρκετά συχνά σε Μονάδες Υγείας και ιδιαίτερα σε Μονάδες Ψυχικής Υγείας και επιβαρύνει σημαντικά την σωματική και ψυχοκοινωνική ευεξία των εργαζομένων.

Το 27% των εργαζομένων υποφέρουν από στρες

Άγχος και κατάθλιψη, που οφείλονται στο εργασιακό περιβάλλον ή επιδεινώνονται από αυτό, καθιστούν τα προβλήματα ψυχικής υγείας το δεύτερο πιο συχνό πρόβλημα υγείας που σχετίζεται με την εργασία.

Το burn out

Το χρόνιο εργασιακό στρες μπορεί να οδηγήσει επίσης στο φαινόμενο της επαγγελματικής εξουθένωσης (το λεγόμενο burn out), ένα σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από αίσθημα εξάντλησης, ψυχική αποστασιοποίηση από την εργασία, αρνητισμό ή κυνική στάση απέναντι στην εργασία και μειωμένη επαγγελματική αποτελεσματικότητα. Η επαγγελματική εξουθένωση έχει σοβαρές συνέπειες τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική υγεία του εργαζόμενου. Το 10% των εργαζομένων στην Ευρώπη αναφέρουν ότι αισθάνονται επαγγελματικά εξουθενωμένοι. Έτσι, καταλήγει τα προβλήματα ψυχικής υγείας -πέραν από την προσωπική οδύνη- να έχουν και γενικότερες οικονομικές συνέπειες. Το στρες στην εργασία, για παράδειγμα, συμβάλλει στο 50% του συνολικού αριθμού ημερών απουσίας από αυτήν.

Ανάγκη η υποστήριξη των εργαζομένων που βιώνουν μία ψυχική καταπόνηση

Σημαντική πρόκληση παραμένει η υποστήριξη των εργαζομένων που βιώνουν μία ψυχική καταπόνηση, προκειμένου να παραμείνουν στην εργασία τους ή να επιστρέψουν σε αυτή μετά από απουσία λόγω νοσηλείας ή αναρρωτικής άδειας.

Το στίγμα της ψυχικής νόσου

Απαιτείται η ευαισθητοποίηση όλων των εμπλεκομένων στην παραγωγική διαδικασία της χώρας, κυρίως δε των κοινωνικών εταίρων, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα πλέγμα κατάλληλων παρεμβάσεων με σκοπό την προστασία κάθε εργαζόμενου που έρχεται αντιμέτωπος με ψυχοπιεστικές καταστάσεις στην εργασία του ή εκδηλώνει κάποια ψυχική διαταραχή.

Σημαντικό εμπόδιο αποτελεί το στίγμα της ψυχικής νόσου που αποτρέπει όσους βιώνουν προβλήματα ψυχικής υγείας να μιλήσουν γι΄αυτό και να αναζητήσουν βοήθεια και υποστήριξη. Η αντιμετώπιση του στίγματος της ψυχικής νόσου είναι καίριας σημασίας, ώστε να επιτευχθεί η δημιουργία ενός υποστηρικτικού και συμπεριληπτικού εργασιακού περιβάλλοντος για όλους τους εργαζόμενους που θα προάγει την ψυχική τους υγεία και ευεξία.

Η ψυχική υγεία μετά τη διάγνωση του καρκίνου

Μία πρόσφατη μελέτη –τα συμπεράσματα της οποίας αξίζει να σχολιαστούν με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας– διεξήχθη από το London School of Hygiene & Tropical Medicine (LSHTM) και δημοσιεύτηκε στο eClinical Medicine. Η μελέτη υποστηρίζει ότι ο κίνδυνος για την ψυχική υγεία επιμένει χρόνια μετά τη διάγνωση του καρκίνου. Η ανάλυση δεδομένων από περισσότερους από 850.000 ασθενείς υποδηλώνει ότι απαιτείται περισσότερη ψυχολογική υποστήριξη.

Συγκεκριμένα, τα στατιστικά στοιχεία διέφεραν ανάλογα με τον τύπο καρκίνου, με σημαντικά αυξημένους κινδύνους αυτοκτονίας και μη θανατηφόρου αυτοτραυματισμού μεταξύ ορισμένων καρκίνων με χαμηλή επιβίωση, όπως ο καρκίνος του πνεύμονα και του παγκρέατος.

Η ομάδα ανέλυσε δεδομένα από 853.177 ενήλικες που είχαν διαγνωστεί με καρκίνο μεταξύ 1998 και 2018, τα οποία αντιστοιχίστηκαν με 8.106.643 άτομα χωρίς καρκίνο για να καταστεί δυνατή η σύγκριση. Η ανάλυση επικεντρώθηκε στους 20 πιο κοινούς καρκίνους: στοματική κοιλότητα, οισοφάγος, στομάχι, παχύ έντερο, ήπαρ, πάγκρεας, πνεύμονας, κακόηθες μελάνωμα, μαστός (γυναικείος), τράχηλος, μήτρα, ωοθήκες, προστάτης, νεφρός, ουροδόχος κύστη, κεντρικό νευρικό σύστημα, θυρεοειδής, λέμφωμα Non-Hodgkin, πολλαπλό μυέλωμα και λευχαιμία.

Διαπιστώθηκε ότι όσοι είχαν διαγνωστεί με καρκίνο παρέμειναν σε αυξημένο κίνδυνο να βιώσουν νέα επεισόδια άγχους και κατάθλιψης, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και σε χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από πέντε χρόνια μετά τη διάγνωση, σε σύγκριση με άτομα που δεν είχαν καρκίνο. Οι κίνδυνοι δυσμενών αποτελεσμάτων ψυχικής υγείας ήταν γενικά υψηλότεροι για τα άτομα με τύπους καρκίνου με χειρότερη πρόγνωση.

Είναι, συνήθως, δύσκολο να αντιμετωπιστεί ο καρκίνος χωρίς να χρειάζεται επίσης να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως κατάθλιψη ή άγχος, που μπορεί να διαρκέσουν περισσότερο από τον ίδιο τον καρκίνο.

Οι ψυχολογικές, αντίστοιχα όπως και οι σωματικές, επιπτώσεις του καρκίνου πρέπει να εξεταστούν και να υποστηριχθούν στο σύνολό τους. Τα ευρήματα της έρευνας υποδηλώνουν την ανάγκη για βελτιωμένη ψυχολογική υποστήριξη για όλους τους ασθενείς με καρκίνο, όχι μόνο όταν έχουν μόλις διαγνωστεί, αλλά και τα επόμενα χρόνια. Απαιτούνται, επίσης, πιο στοχευμένες στρατηγικές πρόληψης. Ο ίδιος ο καρκίνος και οι θεραπείες του μπορεί να έχουν ποικίλες παρενέργειες, όπως χρόνιο πόνο, λεμφοίδημα, σεξουαλική δυσλειτουργία, κακή κινητικότητα, οικονομική αστάθεια ή έλλειψη, τα οποία θα μπορούσαν να επηρεάσουν βαθιά τη ζωή των ανθρώπων, οδηγώντας δυνητικά σε προβλήματα ψυχικής υγείας.

Με την καλύτερη κατανόηση του τι συμβαίνει στους ανθρώπους κατά τη διάρκεια του αγώνα τους για την αντιμετώπιση του καρκίνου και πότε μπορεί να διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο να αντιμετωπίσουν προβλήματα ψυχικής υγείας, οι σχετικοί φορείς, οι γιατροί και οι οικογένεια- φροντιστές τους θα είναι σε καλύτερη θέση να παρέμβουν ή να παρέχουν υποστήριξη την κατάλληλη στιγμή και στο σωστό τρόπο.