Λόγω του μεγάλου μεγέθους του, του εντυπωσιακού φτερώματος, και των διαφόρων θορύβων που κάνει, η παρατήρηση ενός capercaillie (αγριόκουρκος) αποτελεί όνειρο ζωής για πολλούς «πτηνόφιλους». Ωστόσο, μόνο περίπου 530 από τα συγκεκριμένα πουλιά επιβιώνουν στη φύση – τα περισσότερα στο εθνικό πάρκο Cairngorms της Σκωτίας.
Τα τελευταία χρόνια, όσοι έχουν αναλάβει τη διάσωση του είδους που κινδυνεύει να εξαφανιστεί έχουν να αντιμετωπίσουν και ένα άλλο πρόβλημα: Τις ορδές των ανθρώπων που συρρέουν στα μέρη όπου φωλιάζουν και αναπαράγονται για να τα φωτογραφίσουν.
Παρόλο που είναι παράνομο να ενοχλεί κανείς τα capercaillie – ειδικά κατά τη διάρκεια της περιόδου αναπαραγωγής από τον Μάρτιο έως τον Αύγουστο, αυτό δεν έχει αποτρέψει τους παρατηρητές πουλιών και τους φωτογράφους της φύσης, που παρακινούνται από την πιθανότητα μίας εντυπωσιακής και σπάνιας λήψης. Την άνοιξη του 2022, 17 άτομα βρέθηκαν κοντά στο μέρος όπου συγκεντρώνονται τα αρσενικά για να τραβήξουν την προσοχή των θηλυκών, λέει η Carolyn Robertson, υπεύθυνη του προγράμματος Cairngorms Capercaillie Project. Την ίδια χρονιά, ένας παρατηρητής πουλιών καταγράφηκε από την κάμερα να διώχνει έξι capercaillie από τον τόπο αναπαραγωγής τους και, παρόλο που συνελήφθη, αφέθηκε ελεύθερος με μια προφορική προειδοποίηση. Όμως, η ζημιά είχε ήδη γίνει.
Είναι πολλά τα likes, Robertson
Ακόμα και μία στιγμιαία ενόχληση μπορεί να διαταράξει ένα πτηνό και να μην προχωρήσει στη διαδικασία αναπαραγωγής, λέει η Robertson. «Γνωρίζουμε ότι αυξάνει τα επίπεδα άγχους τους, οπότε υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μην επέστρεψαν στην περιοχή για να αναπαραχθούν». Ωστόσο, το να αποθαρρύνεις τους «λάτρεις της φύσης» από το να τα αναζητούν σπάνια ζώα και πτηνά είναι τελικά πολύ πιο δύσκολο από ό,τι πίστευαν οι ειδικοί. Όταν οι άνθρωποι έχουν τραβήξει σπάνιες φωτογραφίες και τις έχουν αναρτήσει στο διαδίκτυο, αποσπώντας χιλιάδες like, «μέχρι τη στιγμή που τους ζητάμε να τις κατεβάσουν, τους έχει αποφέρει τόσα πολλά εύσημα, που δεν θέλουν πια να το κάνουν», παραδέχεται η Robertson.
Social Media: Αυτή η μάστιγα
Τα social media αποτελούν μία νέα και διαρκώς αυξανόμενη απειλή για τα ευάλωτα είδη και τους οικοτόπους σε όλο τον κόσμο. Μια δημοσίευση στο περιοδικό Science of The Total Environment ανέδειξε τις αρνητικές επιπτώσεις των διαδικτυακών αναρτήσεων και των φωτογραφιών στη βιοποικιλότητα. Με το να εφιστούν την προσοχή στη σπάνια χλωρίδα και πανίδα – και σε ορισμένες περιπτώσεις στην ακριβή τοποθεσία τους – οι λάτρεις της φύσης που δημοσιεύουν τα ευρήματά τους, κατά κάποιο τρόπο, «προσκαλούν» και άλλους στις συγκεκριμένες περιοχές, οι οποίοι συχνά χρησιμοποιούν ανήθικες τακτικές – όπως αναπαραγωγή των φωνών των πουλιών ή χρήση δολωμάτων – για να εξασφαλίσουν μία πολυπόθητη λήψη. Ο Robert Davis, λέκτορας στην Οικολογία της άγριας ζωής στο Πανεπιστήμιο Edith Cowan της Αυστραλίας και κύριος συγγραφέας της μελέτης, αναφέρει πως η έρευνα «καθοδηγήθηκε από τη συλλογική οργή» επειδή οι επιστήμονες είδαν παρθένα φυσικά σημεία και ευάλωτα είδη να επηρεάζονται αρνητικά από τους επισκέπτες.
«Στην πραγματικότητα δεν υπήρξε ίσως ποτέ άλλοτε στην ιστορία της ανθρωπότητας περίοδος όπου να μπορείς να μοιράζεσαι πληροφορίες τόσο γρήγορα σε τόσους πολλούς ανθρώπους, και μαζί με αυτό ήρθε αυτή η τεράστια πίεση στα οικοσυστήματα», λέει.
Συνεχιζόμενες ενοχλήσεις
Το απειλούμενο με εξαφάνιση είδος blue-crowned laughingthrush, ένα πτηνό με υπέροχο κίτρινο χρώμα, που ζει σε μια μικρή περιοχή της επαρχίας Jiangxi στην Κίνα, πιστεύεται ότι έχει αλλάξει τα σημεία όπου φτιάχνει τις φωλιές του ως απάντηση στη «σοβαρή ενόχληση» από τους φωτογράφους άγριας ζωής. Το 2022, ομάδες φωτογράφων εμφανίστηκαν στο Shetland, αναζητώντας ένα άλλο σπάνιο πτηνό, το lanceolated warbler, προκαλώντας ενδεχομένως την εγκατάλειψη της περιοχής από το πουλί. Επιπλέον, τον περασμένο Αύγουστο, ένας φωτογράφος τιμωρήθηκε με πρόστιμο άνω των 1.600 λιρών επειδή ενόχλησε έναν Σφηκιάρη (European honey buzzard) που βρισκόταν στη φωλιά του – ενός αρπακτικού πτηνού, στην Ουαλία.
Απειλή και για τα φυτά
Η ορχιδέα Queen of Sheba, η οποία μπορεί να χρειαστεί 10 χρόνια για να ανθίσει και βρίσκεται μόνο σε μια μικρή περιοχή της νοτιοδυτικής Δυτικής Αυστραλίας, είναι ένα εξαιρετικά επιθυμητό εύρημα για πολλούς «κυνηγούς» σπάνιων φυτών. «Χρειάστηκε να περιφράξουν την ορχιδέα και να βάλουν κάμερες», λέει ο Davis, ο οποίος παραδέχεται πως όλα αυτά τα μέτρα ακούγονται «ακραία» αλλά είναι αναγκαία για την ασφάλεια πολλών φυτών και λουλουδιών που κινδυνεύουν από τους ανθρώπους που τα ξεριζώνουν για να τα φυτέψουν αργότερα στον κήπο τους.
«Όσο πιο σπάνιο είναι κάτι, τόσο περισσότεροι άνθρωποι θέλουν να το δουν», αναφέρει ο καθηγητής. Ο James Lowen, από την άλλη, συγγραφέας φυσικής ιστορίας λέει ότι τα πρότυπα μεταξύ των φυσιολατρών έχουν υποχωρήσει, ίσως λόγω της ευκολίας λήψης και ανταλλαγής φωτογραφιών στο διαδίκτυο. «Υπάρχουν πλέον περισσότεροι άνθρωποι που το χόμπι τους είναι η φωτογράφηση της άγριας φύσης, παρά η παρατήρηση της άγριας φύσης, και υποψιάζομαι ότι δεν έχουν ανατραφεί με την ίδια προσοχή στη δεοντολογία και τη δεξιοτεχνία πεδίου».
Τα φήνουμε στην ησυχία τους
Ο Lowen αφαίρεσε τα capercaillie από την πιο πρόσφατη έκδοση του βιβλίου του, “52 Wild Weekends”, για να αντικατοπτρίσει τις επιπτώσεις της ανθρώπινης όχλησης στην επιτυχία της αναπαραγωγής τους. «Όλοι θέλουμε να βλέπουμε τα capercaillie – είναι αξιοσημείωτα πλάσματα […] αλλά οπωσδήποτε, οι πτηνοπαρατηρητές πρέπει να μένουν μακριά». Το Cairngorms Capercaillie Project, εν τω μεταξύ, προσπαθεί να αξιοποιήσει τη δύναμη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για τη διάσωση του είδους: Το 2023, ξεκίνησε μία εκστρατεία προτρέποντας τους ανθρώπους να μην ψάχνουν για το συγκεκριμένο πτηνό ή να δημοσιεύουν φωτογραφίες στο διαδίκτυο.
Η Robertson λέει ότι είχε ήδη θετικό αποτέλεσμα, καθώς τη φετινή σεζόν παρατηρήθηκαν 55% λιγότεροι πτηνοπαρατηρητές, φωτογράφοι και ομάδες ξεναγών γύρω από τις τοποθεσίες των πτηνών.
Πηγή: Pride.gr / Guardian
