Κάτι αξιοσημείωτο συνέβη στο A23a, το μεγαλύτερο παγόβουνο του κόσμου. Εδώ και μήνες στριφογυρίζει επιτόπου ακριβώς βόρεια της Ανταρκτικής, ενώ πραγματικά θα έπρεπε να τρέχει μαζί με το πιο ισχυρό ωκεάνιο ρεύμα της Γης.
Οι επιστήμονες λένε ότι το παγόβουνο, το οποίο είναι περισσότερο από το διπλάσιο του μεγέθους του Μείζονος Λονδίνου, έχει παγιδευτεί πάνω σε έναν τεράστιο περιστρεφόμενο κύλινδρο νερού. Είναι ένα φαινόμενο που οι ωκεανογράφοι το αποκαλούν Στήλη Taylor – και είναι πιθανό το A23a να μην ξεφεύγει από τον δεσμοφύλακά του για χρόνια.
«Συνήθως πιστεύεται ότι τα παγόβουνα είναι παροδικά πράγματα, θρυμματίζονται και λιώνουν. Όχι όμως αυτό», παρατήρησε ο ειδικός σε θέματα πολικότητας, καθηγητής Mark Brandon. «Το A23a είναι το παγόβουνο που απλώς αρνείται να πεθάνει», είπε ο ερευνητής του Open University στο BBC News. Η μακροζωία του είναι καλά τεκμηριωμένη. Απελευθερώθηκε από την ακτογραμμή της Ανταρκτικής το 1986, αλλά σχεδόν αμέσως κόλλησε στη λάσπη της θάλασσας Weddell.
Για τρεις δεκαετίες ήταν ένα στατικό «νησί πάγου». Δεν κουνήθηκε. Μόλις το 2020 επέπλεε ξανά και άρχισε να παρασύρεται εκ νέου, αργά στην αρχή, προτού στη συνέχεια να εκτοξευθεί βόρεια προς τον θερμότερο αέρα και τα νερά. Στις αρχές Απριλίου του τρέχοντος έτους, το A23a μπήκε στο κυκλικό πολικό ρεύμα της Ανταρκτικής (ACC) – ένα ρεύμα με τέτοια δύναμη που μετακινεί εκατό φορές περισσότερο νερό σε όλο τον κόσμο από όλα τα ποτάμια της Γης μαζί.
Αυτό είχε ως στόχο να βάλει ενισχυτές στο παγόβουνο των σχεδόν τρισεκατομμυρίων τόνων, να το εκτοξεύσει στον Νότιο Ατλαντικό και σε μια βέβαιη λήθη.
Αντίθετα, το A23a δεν πήγε πουθενά. Παραμένει στη θέση του ακριβώς βόρεια των Νήσων Orkney, περιστρεφόμενο αριστερόστροφα κατά περίπου 15 μοίρες την ημέρα. Και όσο το κάνει αυτό, η φθορά και η τελική εξαφάνισή του θα καθυστερούν.
Το A23a δεν έχει γειωθεί ξανά και υπάρχουν τουλάχιστον χίλια μέτρα νερού μεταξύ της κάτω πλευράς του και του πυθμένα της θάλασσας. Σταμάτησε ξαφνικά από έναν τύπο δίνης που περιγράφηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1920 από έναν λαμπρό φυσικό, τον Sir G.I. (Geoffrey Ingram) Taylor.
Ο ακαδημαϊκός του Cambridge ήταν πρωτοπόρος στον τομέα της δυναμικής των ρευστών και μάλιστα εισήχθη στο Manhattan Project για να μοντελοποιήσει την πιθανή σταθερότητα της πρώτης δοκιμής ατομικής βόμβας στον κόσμο.
Ο καθηγητής Taylor έδειξε πώς ένα ρεύμα που συναντά ένα εμπόδιο στον πυθμένα της θάλασσας μπορεί – υπό τις κατάλληλες συνθήκες – να χωριστεί σε δύο διακριτές ροές, δημιουργώντας μια μάζα περιστρεφόμενου νερού πλήρους βάθους μεταξύ τους. Σε αυτήν την περίπτωση, το εμπόδιο είναι ένα χτύπημα πλάτους 100 χιλιομέτρων στον πυθμένα του ωκεανού, γνωστό ως Pirie Bank. Η δίνη κάθεται στην κορυφή της όχθης και προς το παρόν το A23a είναι στην αιχμαλωσία της.
«Ο ωκεανός είναι γεμάτος εκπλήξεις και αυτό το δυναμικό χαρακτηριστικό είναι ένα από τα πιο χαριτωμένα που θα δεις ποτέ», δήλωσε ο καθηγητής Mike Meredith από το British Antarctic Survey.
«Οι στήλες Taylor μπορούν επίσης να σχηματιστούν στον αέρα. Τις βλέπετε στην κίνηση των νεφών πάνω από βουνά. Μπορεί να είναι μόλις μερικά εκατοστά σε μια δεξαμενή πειραματικού εργαστηρίου ή απολύτως τεράστιες όπως σε αυτήν την περίπτωση όπου η στήλη έχει ένα γιγάντιο παγόβουνο ακριβώς στη μέση της».
Πόσο καιρό μπορεί το A23a να συνεχίσει να εκτελεί τη ρουτίνα του spinning top;
Ποιος ξέρει, αλλά όταν ο καθηγητής Meredith τοποθέτησε μια επιστημονική σημαδούρα σε μια στήλη Taylor πάνω από ένα άλλο χτύπημα στα ανατολικά της Pirie Bank, το πλωτό όργανο εξακολουθούσε να περιστρέφεται στη θέση του τέσσερα χρόνια αργότερα.
Το A23a είναι μια τέλεια απεικόνιση για άλλη μια φορά της σημασίας της κατανόησης του σχήματος του πυθμένα της θάλασσας. Τα υποθαλάσσια βουνά, τα φαράγγια και οι πλαγιές έχουν βαθιά επίδραση στην κατεύθυνση και την ανάμειξη των υδάτων και στην κατανομή των θρεπτικών ουσιών που οδηγούν τη βιολογική δραστηριότητα στον ωκεανό.
Και αυτή η επιρροή επεκτείνεται επίσης στο κλιματικό σύστημα: είναι η μαζική κίνηση του νερού που βοηθά στη διασπορά της θερμικής ενέργειας σε όλο τον κόσμο. Η συμπεριφορά του A23a μπορεί να εξηγηθεί επειδή ο βυθός του ωκεανού ακριβώς βόρεια του South Orkney είναι αρκετά καλά μελετημένος. Αυτό δεν ισχύει για μεγάλο μέρος του υπόλοιπου κόσμου.
Επί του παρόντος, μόνο το ένα τέταρτο του θαλάσσιου πυθμένα της Γης έχει χαρτογραφηθεί με τα καλύτερα σύγχρονα πρότυπα.
Πηγή: BBC
