Η θάλασσα είναι η μόνη μου αγάπη. Γιατί έχει την όψη
του ιδανικού. Και τ’ όνομά της είναι ένα θαυμαστικό.
Δε θυμάμαι το πρώτο αντίκρισμά της. Χωρίς άλλο θα
κατέβαινα από μια κορφή, φέρνοντας αγκαλιές
λουλούδια. Παιδί ακόμα, εσκεπτόμουν το ρυθμό του
φλοίσβου της. Ξαπλωμένος στην αμμουδιά,
εταξίδευα με τα καράβια που περνούσαν. Ένας
κόσμος γεννιόταν γύρω μου. Οι αύρες μού άγγιζαν τα
μαλλιά. Αστραφτε η μέρα στο πρόσωπό μου και στα
χαλίκια. Όλα μου ήταν ευπρόσδεκτα: ο ήλιος, τα λευκά σύννεφα, η μακρινή βοή της.
Αλλά η θάλασσα επειδή ήξερε, είχε αρχίσει το
τραγούδι της, το τραγούδι της που δεσμεύει και
παρηγορεί.
Είδα πολλά λιμάνια. Στοιβαγμένες πράσινες βάρκες
επήγαιναν δώθε κείθε σαν εύθυμοι μικροί μαθητές.
Κουρασμένα πλοία, με ονόματα περίεργα, εξωτικά,
ύψωναν κάθε πρωί τη σκιά τους. Ανθρωποι
σκεφτικοί, ώριμοι από την άλμη, ανέβαιναν σταθερά
τις απότομες, κρεμαστές σκάλες. Αγρια περιστέρια
ζυγίζονταν στις κεραίες.
Ύστερα ενύχτωσε. Μια κόκκινη γραμμή στον ορίζοντα,
μόλις έβρισκε απάντηση στις ράχες των
μεγάλων, αργών κυμάτων. Εσάλευαν σαν από κάποια
μυστική, εσωτερική αιτία, και άπλωναν
πλησιάζοντας, για να σπάσουν απαλά, βουβά. Όλα τ’ άλλα
— ο ουρανός, τα βουνά αντίκρυ, το ανοιχτό
πέλαγος — ένα τεράστιο μάυρο παραπέτασμα.
ΙΙ
Ἔζησε κανεὶς θλιβερὰ πράγματα. (Σπίτια μαῦρα,
κλειστά. Ἀναιμικά, ἐξόριστα δέντρα τοῦ δρόμου. Ἡ
«μαντάμα» μετράει ἀπογοητευμένη τὶς μάρκες της.
Στὴν πλατεία οἱ λοῦστροι, κουρασμένοι νὰ κάθονται,
σηκώνονται καὶ παίζουν μεταξύ τους. Ὁ νέος
νομάρχης, μὲ μονόκλ, ἐπροσφώνησε τοὺς
ὑπαλλήλους. Δίπλα ἐξύπνησαν γιὰ νὰ πάρουν τὸ
τρένο. Ποτὰ ἀνδρῶν 10 δρ., ποτὰ γυναικῶν 32,50 δρ.)
Στὸν ἄνεμο ἀνοίγει ἕνα παράθυρο, κ᾿ἔρχεται
μπροστά μας. Ὅλα ξεχνιοῦνται. Εἶναι ἐκεῖ, ἄσπιλη,
ἀπέραντη, αἰώνια. Μὲ τὸ πλατύ της γέλιο σκεπάζει
τὴν ἀσχήμια της. Μὲ τὴ βαθύτητά της μυκτηρίζει. Ἡ
ψυχὴ τοῦ ἐμπόρου πεθαμένη καὶ περπατεῖ. Ἡ ψυχὴ
τῆς κοσμικῆς κυρίας φορεῖ τὰ πατίνια της. Ἡ ψυχὴ
τοῦ ἀνθρώπου λούζεται στὴν ἁγνότητα τῆς
θαλάσσης. Βρίσκει ἡ νοσταλγία μας διέξοδο καὶ ὁ
πόνος μας τὴν ἔκφρασή του.
*Ο Κώστας Καρυωτάκης θεωρείται ο κυριότερος εκφραστής της σύγχρονης λυρικής ποίησης. Στις 21 Ιουλίου 1928, σε ηλικία μόλις 32 ετών, ξάπλωσε κάτω από έναν ευκάλυπτο κι αυτοκτόνησε με πιστόλι στην καρδιά. «Τὸ μεγαλύτερό μου ἐλάττωμα στάθηκε ἡ ἀχαλίνωτη περιέργειά μου, ἡ νοσηρὴ φαντασία καὶ ἡ προσπάθειά μου νὰ πληροφορηθῶ γιὰ ὅλες τὶς συγκινήσεις, χωρὶς τὶς περισσότερες, νὰ μπορῶ νὰ τὶς αἰσθανθῶ», έγραφε, μεταξύ άλλων, στην επιστολή που βρέθηκε στην τσέπη του κοστουμιού του.
