Ποια σχέση έχει η Πάρνηθα με τη μεσογειακή φώκια; Τι μπορεί να συνδέει την Άνδρο με τα Μετέωρα; Η απάντηση είναι απλή: όλα προστατεύονται από το δίκτυο Natura 2000.

Συνολικά, 446 περιοχές που βρίσκονται σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, από τη Θράκη έως την Κρήτη και από την Κέρκυρα έως το Καστελόριζο, αποτελούν το ελληνικό τμήμα του ευρωπαϊκού δικτύου Natura 2000, του μεγαλύτερου δικτύου προστατευόμενων περιοχών του κόσμου.

Ο ρόλος του δικτύου για την προστασία των πιο πολύτιμων οικολογικά περιοχών της χώρας μας, αλλά και δεκάδων ειδών φυτών και ζώων που συναντάμε στην ελληνική φύση, είναι καθοριστικός, ειδικά σε περίοδο κρίσης για την παγκόσμια βιοποικιλότητα, όπως η σημερινή. Ακόμα περισσότερο, όταν γνωρίζουμε ότι προστατεύοντας τα πιο σημαντικά φυσικά οικοσυστήματα της χώρας μας, καταφέρνουμε ταυτόχρονα να «θωρακιστούμε» απέναντι στις συνέπειες της κλιματικής κρίσης.

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, χρειαζόμαστε ένα δίκτυο προστατευόμενων περιοχών που θα λειτουργεί αποτελεσματικά, ώστε να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες περιβαλλοντικές προκλήσεις και, ταυτόχρονα, να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες της κοινωνίας. Το δίκτυο Natura 2000, ακριβώς επειδή έχει σχεδιαστεί ώστε να μην αποκλείει τις ανθρώπινες δραστηριότητες, μπορεί να αποτελέσει ένα εξαιρετικό παράδειγμα για την αρμονική συνύπαρξη ανθρώπου και φύσης.

Οι προστατευόμενες περιοχές διέπονται από ειδικό θεσμικό καθεστώς βάσει της εθνικής, της ευρωπαϊκής και της διεθνούς νομοθεσίας.

Για την αποτελεσματική προστασία της ελληνικής φύσης, η Ελλάδα έχει θεσπίσει εθνικά πάρκα, καταφύγια άγριας ζωής, προστατευόμενα τοπία και προστατευόμενους φυσικούς σχηματισμούς, ενώ έχει συμπεριλάβει περιοχές στο δίκτυο Natura 2000 (βάσει των οδηγιών για τα Άγρια Πουλιά 2009/147 και για τους Οικοτόπους 92/43), και έχει ορίσει και περιοχές προστασίας βάσει διεθνών συμβάσεων.

Οι προστατευόμενες περιοχές της Ελλάδας διακρίνονται σε:

Εθνικά Προστατευόμενες Περιοχές

Ευρωπαϊκά Προστατευόμενες Περιοχές

Διεθνώς Προστατευόμενες Περιοχές

Χερσαίες, υδάτινες, θαλάσσιες ή μικτού χαρακτήρα, φυσικές ή ημιφυσικές περιοχές με καταγεγραμμένη παρουσία τύπων φυσικών οικοτόπων και ειδών διεθνούς, ενωσιακής σημασίας ή/και ελληνικού ενδιαφέροντος που χρήζουν προστασίας και διατήρησης. Περιλαμβάνονται οι περιοχές του Εθνικού Καταλόγου Περιοχών του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου Natura 2000.

Mεγάλες σε έκταση φυσικές ή ημιφυσικές περιοχές (χερσαίες, θαλάσσιες ή μικτού χαρακτήρα) στις οποίες λαμβάνουν χώρα οικολογικές λειτουργίες ευρείας κλίμακας με χαρακτηριστικά είδη και τύπους φυσικών οικοτόπων ενωσιακής σημασίας ή/και ελληνικού ενδιαφέροντος, τα οποία χρήζουν προστασίας και διατήρησης. Τα Εθνικά Πάρκα μπορούν να περιλαμβάνουν δύο ή περισσότερες περιοχές Natura 2000 ή/και Περιοχές Προστασίας της Βιοποικιλότητας, ειδικά όταν αυτές χαρακτηρίζονται από ευρύ φάσμα οικοσυστημικών λειτουργιών με κοινά χωρικά, φυσικογεωγραφικά ή/και αβιοτικά χαρακτηριστικά.

Περιοχές (χερσαίες, υγροτοπικές, θαλάσσιες ή μικτού χαρακτήρα) που αξιολογούνται ως κατάλληλες για την ανάπτυξη πληθυσμών της άγριας πανίδας και χλωρίδας ή ως βιότοποι αναπαραγωγής, διατροφής, διαχείμασης ειδών της άγριας πανίδας, ή ως περιοχές αναπαραγωγής ψαριών και συγκέντρωσης γόνου. Ως Καταφύγια Άγριας Ζωής μπορούν να χαρακτηρίζονται και οι οικολογικοί διάδρομοι μεταξύ προστατευόμενων περιοχών.

Εθνικοί Δρυμοί | Αισθητικά Δάση |Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης |Ελεγχόμενες Κυνηγετικές
Περιοχές | Εκτροφεία Θηραμάτων Λειτουργικά τμήματα της φύσης ή μεμονωμένα δημιουργήματά
της (περιοχές ή στοιχεία σημειακού χαρακτήρα), που έχουν ιδιαίτερη οικολογική, γεωλογική ή γεωμορφολογική αξία ή συμβάλλουν στη διατήρηση των φυσικών διεργασιών και στην προστασία φυσικών πόρων, όπως δέντρα, συστάδες δέντρων και θάμνων, θαλάσσια προστατευτική βλάστηση, παρόχθια και παράκτια βλάστηση, φυσικοί φράχτες, καταρράκτες, πηγές, φαράγγια, θίνες, ύφαλοι, σπηλιές, βράχοι, απολιθωμένα δάση, δέντρα ή τμήματά τους, παλαιοντολογικά ευρήματα, κοραλλιογενείς γεωμορφολογικοί σχηματισμοί και γεώτοποι.

Προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί που έχουν μνημειακό χαρακτήρα χαρακτηρίζονται ειδικότερα ως διατηρητέα μνημεία της φύσης. Ως Προστατευόμενοι Φυσικοί Σχηματισμοί είναι δυνατό να χαρακτηρίζονται επιμέρους περιοχές εντός Εθνικών Πάρκων, Περιοχών Προστασίας της Βιοποικιλότητας ή/και Καταφυγίων Άγριας Ζωής και να εντάσσονται εντός ζωνών
κλιμακούμενης προστασίας των περιοχών αυτών.

Το ευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο Natura 2000 είναι ένα δίκτυο βασικών τόπων που εκτείνεται και στις 27 χώρες της ΕΕ, τόσο στην ξηρά όσο και στη θάλασσα και αποτελεί το μεγαλύτερο οργανωμένο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών στον κόσμο. Αποσκοπεί στην προστασία των περιοχών που θεωρούνται βασικές για επιλεγμένα είδη χλωρίδας και πανίδας ή τύπους οικοτόπων μεταξύ αυτών που απαριθμούνται τόσο στην Ευρωπαϊκή Οδηγία για τους Οικοτόπους (92/43) όσο και στην Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα Άγρια Πουλιά (79/409, όπως αντικαταστάθηκε με την Οδηγία 2009/147).

Πρόκειται για είδη και οικοτόπους που θεωρούνται ευρωπαϊκής σημασίας, επειδή απειλούνται με εξαφάνιση, είναι ευάλωτα, σπάνια ή ενδημικά, ή συνιστούν εξαιρετικά παραδείγματα τυπικών χαρακτηριστικών μίας ή περισσότερων από τις εννέα βιογεωγραφικές περιοχές της Ευρώπης. Η Ελλάδα εντάσσεται εξ’ ολοκλήρου στην Μεσογειακή βιογεωγραφική περιοχή.

Πηγή: WWF, Biodiversity Greece
Φωτογραφίες: Βασίλης Πέππας, Ελευθερία Σουπιάδου