του Ματέι Βίζνιεκ σε σκηνοθεσία Αικατερίνης Παπαγεωργίου, στο θέατρο Μπέλλος
«Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα»: ο παράδοξος τίτλος του έργου προκαλεί εύλογα απορίες. Κάπου στα Βαλκάνια, μετά τον πόλεμο. Ο εμφύλιος, η προσφυγιά, ο επαναπατρισμός.
Ο Βίγκαν και η Γιάζμινκα επιστρέφουν στο βομβαρδισμένο σπίτι τους. Πρέπει να χειριστούν την απώλεια. Πρέπει όμως και να επιβιώσουν. Η μάνα απαιτεί να βρεθεί ό, τι απέμεινε από τοn γιo της, που χάθηκε στον πόλεμο. «Ευτυχισμένη είναι η μάνα που ξέρει πού είναι θαμμένο το παιδί της», λέει απλά, λιτά, σπαρακτικά. Εξαναγκάζει τον πατέρα να σκάβει καθημερινά για να τον εντοπίσει. Η τοπική κοινωνία τούς αντιμετωπίζει με καχυποψία, αναζητώντας τρόπους να εκμεταλλεύεται οικονομικά το πένθος τους. Η διάλυση της χώρας σημαίνει και τη διάλυση εκατομμυρίων ψυχών.
Ο Βίμπκο, ο γιος, είναι παρών στην αναζήτηση του νεκρού σώματός του. Η αδελφή του, Ίντα, εργάζεται ως πόρνη στην Ιταλία και συντηρεί τους γονείς της. Βιώνει τον εξευτελισμό. Η λέξη πρόοδος- του τίτλου- είναι και γι’ αυτήν μια ψευδαίσθηση. Όταν βρίσκονται τα πράγματα του Βίμπκο, το έργο δεν τελειώνει. Η ΄Ιντα επιστρέφει. Πανομοιότυπα διατυπώνει τη φράση που είχε πει και ο νεκρός αδελφός της, στην αρχή. «Το σπίτι δεν είναι τελείως καμένο. Θα τα καταφέρουμε». Ποιος είναι ο ζωντανός και ποιος ο νεκρός; Όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά. Είναι το φως μιας ελπίδας ή η παραδοχή μιας μοιραίας ανακύκλωσης των συμφορών;
Τι είναι πρόοδος μέσα στο έργο; Ο άναρχος αγώνας για πλουτισμό, η διαγραφή του παρελθόντος, η προσαρμογή στο πνεύμα των καιρών, η ιδεολογική πτώχευση. Δηλαδή μια ψευδαίσθηση εξέλιξης, ένας καμουφλαρισμένος σκληρός αγώνας επιβίωσης; Όλα είναι προς πώληση;
Ο Ρουμάνος συγγραφέας Ματέι Βίζνιακ δραπετεύει από το καθεστώς Τσαουσέσκου, ζητώντας, στα τριάντα του χρόνια, πολιτικό άσυλο στο Παρίσι. Πολιτογραφείται Γάλλος, κερδίζει διεθνή αναγνώριση. Στην πατρίδα του, γίνεται δημοφιλής μετά την πτώση του καθεστώτος, καθώς τα έργα του, που μέχρι τότε λογοκρίνονταν, παίζονται πλέον παντού με μεγάλη επιτυχία.
Από την Γαλλία, παρακολουθεί την αιματηρή σύγκρουση της Γιουγκοσλαβίας. «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» πρωτοπαίχτηκε στην Ρουμανία το 2004, ενώ στην Ελλάδα ο συγγραφέας παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 2007 από την Πειραματική Σχολή της «Τέχνης» του Νικηφόρου Παπανδρέου, σε μετάφραση και σκηνοθεσία της ΄Ερσης Βασιλικώτη.
Η σκηνοθέτης Αικατερίνη Παπαγεωργίου ζωντανεύει τον κόσμο του Βίσνιεκ, επιστρατεύοντας τα κωμικά στοιχεία του έργου, που διακόπτουν ή συμπληρώνουν τα τραγικά, χωρίς καμιά σοβαροφάνεια. Το γκροτέσκ συνυπάρχει με το μεταφυσικό.
Καθηλωτική στο ρόλο της μάνας η Μάνια Παπαδημητρίου, λιτός κι εκφραστικός ο Δημήτρης Πετρόπουλος, συγκινητικός ο Τάσος Λέκας. Πειστική η Ισιδώρα Δωροπούλου. Ερμηνευτική δύναμη της παράστασης ο Αλέξανδρος Βάρθης.
